Scan10194 (3)

27.02.07

PRAWO CYWILNE

Ćw.2

Początek zdolności prawnej:

Zdolność prawna nasciturusa (dziecka poczętego nienarodzonego). Dziecko poczęte nienarodzone nie ma zdolności prawnej czyli nie staje się podmiotem prawa cywilnego w momencie poczęcia. Jednakże obowiązuje szereg przepisów regulujących problematykę ochrony majątkowych praw nasciturusa, prawa te przysługują mu z momentem żywych narodzin:

>    art. 927 §2 KC:    dziecko poczęte nienarodzone nie może dziedziczyć, jednak może być

spadkobiercą gdy urodzi się żywe (w chwili otwarcia spadku)

I    grupa spadkowa to zstępni i współmałżonkowie

Gdy dziecko umrze po 2 dniach - cały spadek przechodzi na matkę

Gdy dziecko urodzi się martwe - dziedziczą oprócz matki inne osoby (np. rodzice zmarłego ojca) -

II    grupa spadkowa

>    art. 75 Kodeks Rodzinno Opiekuńczy - można uznać dziecko nawet nie urodzone, jeżeli zostało już poczęte.

>    art. 182 KRiO - dla dziecka poczętego, lecz jeszcze nie urodzonego, ustanawia się kuratora, jeżeli jest to potrzebne do strzeżenia przyszłych praw dziecka. Kuratela ustaje z chwila urodzenia się dziecka.

Przepisów tych nie można przyjmować jako przyznające zdolność prawną nasciturusowi, są to bowiem przepisy które chronią interesy dziecka poczętego jeszcze nie narodzonego.

Koniec zdolności prawnej:

Śmierć osoby fizycznej powoduje utratę zdolności prawnej. Osoba zmarła przestaje być podmiotem praw i obowiązków z zakresu prawa cywilnego a przysługujące jej dotychczas prawa i ciążące na niej obowiązki albo wygasają, albo przechodzą na inne osoby zgodnie z zasadami ustalonymi w prawie spadkowym.

Dowodem śmierci człowieka jest akt zgonu, czyli akt stanu cywilnego, sporządzony przez lekarza stwierdzającego zgon osoby. Jednakże jeżeli nie ma karty zgonu, akt zgonu może być sporządzony na podstawie sądowego orzeczenia o stwierdzeniu zgonu lub orzeczenia sądowego o uznaniu za zmarłego.

1.    Sądowe stwierdzenie zgonu następuje w przypadku:

■    niewątpliwej śmierci danej osoby (np. wypadnięcie za burtę w trakcie sztormu na morzu -człowiek ma nikłe szanse na przeżycie, jest pewne, ze nie przeżył)

■    nie został sporządzony akt zgonu w zwykłym trybie (brak ciała denata, nie można wydać karty zgonu)

W postanowieniu stwierdzającym zgon osoby sąd powinien ściśle oznaczyć chwilę śmierci, a gdyby okoliczności na to nie pozwalały, sąd powinien przyjąć jako chwilę śmierci moment najbardziej prawdopodobny. Orzeczenie o stwierdzeniu zgonu ma charakter deklaratoryjny, czyli stwierdza istniejący stan rzeczy.

2.    Sądowe uznanie za zmarłego następuje w przypadku:

■    faktu zaginięcia osoby fizycznej (zaginiony to osoba, o której nie wiadomo czy żyje czy też nie.)

■    upływu czasu określonego w ustawie (art. 29 KC)

a)    10 lat od końca roku kalendarzowego w którym jeszcze żył.

b)    5 lat jeżeli w chwili uznania za zmarłego zaginiony ukończy lat 70.

c)    uznanie za zmarłego nie może nastąpić przed końcem roku kalendarzowego, w którym zaginiony ukończyłby lat 23.

Terminy uznania za zaginionego ulegają skróceniu w sytuacji gdy zaginięcie osoby fizycznej nastąpiło w szczególnych okolicznościach (art. 30 KC).