s 46 47

46 ROZDZIAŁ 2

Przepisy porządkowe w formie zarządzeń porządkowych mogą także wydawać, na mocy ustawy o obszarach morskich Rzeczypospolitej Polskiej i administracji morskiej, dyrektorzy urzędów morskich, a zgodnie z ustawą z dnia 19 lutego 2004 r. o rybołówstwie (Dz. U. Nr 62, poz. 574 z późn. zm.) - okręgowi inspektorzy rybołówstwa morskiego.

Na poziomie województwa przepisy porządkowe może ogłaszać w drodze rozporządzeń porządkowych wojewoda (art. 40 u.a.r.w.). Takiego uprawnienia nie mają organy samorządu wojewódzkiego. Wojewoda wydaje rozporządzenia porządkowe, jeżeli „jest to niezbędne do ochrony życia, zdrowia lub mienia oraz zapewnienia porządku publicznego” (art. 40 ust. 1 u.a.r.w.).

W powiecie przepisy porządkowe ustala w formie uchwały rada powiatu, a w przypadkach niecierpiących zwłoki takie przepisy może ustanowić zarząd powiatu (art. 42 ust. 2 u.s.p.). Powiatowe przepisy porządkowe można wydać jedynie wtedy, gdy przyczyny ich wydania występują na obszarze więcej niż jednej gminy. Do takich powodów należą konieczność ochrony życia, zdrowia lub mienia obywateli, ochrony środowiska naturalnego albo zapewnienia porządku, spokoju i bezpieczeństwa publicznego (art. 41 ust. 1 u.s.p).

W podstawowej jednostce samorządu terytorialnego, czyli w gminie, przepisy porządkowe ustanawia rada gminy w formie uchwały, a w przypadkach niecierpiących zwłoki - wójt, burmistrz lub prezydent, w formie zarządzenia porządkowego. Powodem wydania przepisów porządkowych w gminie może być konieczność ochrony życia i zdrowia obywateli oraz zapewnienia porządku, spokoju i bezpieczeństwa publicznego (art. 40 ust. 3 u.s.g.). Przepisy porządkowe to zatem rodzaj aktów prawa miejscowego, które mogą być wydawane tylko w sytuacjach nagłych, gdy konieczna jest sprawna, prawotwórcza reakcja uprawnionych organów w celu przeciwdziałania zagrożeniu¹.

Źródła prawa wewnętrznego

Źródła prawa wewnętrznego odgrywają szczególnie dużą rolę w faktycznym funkcjonowaniu organów administracji, w tym administracji oświatowej, gdyż są to przepisy prawne obowiązujące tylko jednostki organizacyjne podległe organowi wydającemu te akty. Podstawowym kryterium oddzielania przepisów prawa powszechnie obowiązującego od przepisów

47

ŹRÓDŁA PRAWA

=v• tu;! rznych jest określenie ich adresata'⁰⁹. Akty prawa wewnętrznego są i jr t owane do jednostek organizacyjnych, podporządkowanych organowi tt iluji|cemu akt, oraz do pracowników tych jednostek albo - w przypadku .1 ludów administracyjnych - do ich użytkowników (na przykład uczniów, imlentów, czytelników w bibliotece)¹¹⁰. Z takich uregulowań nie mogą •,v mknć żadne obowiązki obywateli, osób prawnych i innych podmiotów i luowanych na zewnątrz aparatu administracji¹¹¹. Wewnętrzne źródła ju Hwa mają normatywny, abstrakcyjny i generalny charakter¹¹². Przepisami , t mv;i wewnętrznego są regulowane stosunki między podmiotami admini-i=t i ii ji, jak również stosunki wewnątrz danego podmiotu administracji, na I >i vl< lad między przełożonym a podległymi mu pracownikami.

Akty prawa wewnętrznego stanowią najbardziej zróżnicowaną kate-ynt u; źródeł prawa. Krąg organów stanowiących przepisy wewnętrzne nie . i i ii ściśle określony. Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 1 grudnia ! ouk r. (K 21/98, M.P. Nr 43, poz. 615) potwierdził tę tezę, stwierdzając,

. system ten „w przeciwieństwie do systemu aktów będących źródłami , i iwa powszechnie obowiązującego - ma charakter systemu otwartego”, i H warcie systemu ma charakter zarówno podmiotowy, jak i przedmiotowy¹¹³. \ ul. 93 Konstytucji RP zaliczono do kategorii aktów prawa wewnętrz-Mt /-.o uchwały Rady Ministrów oraz zarządzenia Prezesa Rady Ministrów i ministrów, które „mają charakter wewnętrzny i obowiązują tylko jednost-ls i organizacyjne podległe organowi wydającemu te akty”. Prawo wydawali. i zarządzeń przyznano także Prezydentowi RP (art. 142 ust. 1 Konstytu-|i KP). Jego zarządzenia mają również charakter wewnętrzny, mogą być ydawane tylko na podstawie ustawy i podlegają kontroli co do ich zgodni rwi z powszechnie obowiązującym prawem. Akty wewnętrzne nie mogą mieniąc zakresu ani warunków stosowania ustawy, nie mogą nakładać na obywateli obowiązków ani uszczuplać ich praw. Zdaniem J. Starościaka ikty wewnętrzne „mogą jednakże tworzyć prawa i obowiązki dla organów

T. Brzezicki, M. Masternak, Stanowienie norm ogólnych przez zakłady publiczne i u :) Podmioty administracji publicznej i prawne formy ich działania. Studia i materiały z Kon-■ u ncji Naukowej poświęconej Jubileuszowi 80-tych urodzin Profesora Eugeniusza Ochendow-* kiego, Toruń 2005, s. 82.

¹¹⁰    Szerzej o zakładach administracyjnych zob. rozdział 5.

¹¹¹    Zob. na przykład J. Szreniawski, Prawo administracyjne. Część ogólna, Lublin 1994, 95 99; P. Lisowski, Lokalne źródła prawa. Akty normatywne stanowione przez organy zakładów administracyjnych (w:) Prawo administracyjne, pod red. J. Bocia..., s. 82, 90-91.

¹¹²    I. Lipowicz, Pojęcie sfery wewnętrznej administracji państwowej, Katowice 1991;

I (Ichendowski, Prawo administracyjne. Część ogólna, Toruń 2000, s. 71; M. Miemiec, Standy i regulaminy w wewnętrznym prawie administracyjnym (w:) Kryteria prawidłowości działań wewnętrznych administracji, Wrocław 1981, s. 44.

¹¹³    Tak też W. Skrzydło, Polskie prawo konstytucyjne..., s. 182,

1

D. Dąbek, Przepisy porządkowe jako instrument sprawnego działania administracji samorządowej (w:) Sprawność działania administracji samorządowej. Materiały z VII Dorocznej Konferencji SEAP, pod red. E. Ury, Rzeszów 2006, s. 83 i n.