Scan8

36

Wymagania stawiane środkom dezynfekcyjnym stosowanym w praktyce są następujące:

a.    Środek dezynfekcyjny powinien być skuteczny. .lego skuteczność zależy od rodzaju drobnoustrojów, na które ma działać. Przed dokonaniem wyboru środka dezynfekcyjnego należy więc sprawdzić, jakie drobnoustroje mogą występować w danym środowisku i które spośród nich są najmniej pożądane.

b.    Najlepszy środek dezynfekcyjny to taki, który działa na drobnoustroje w małym stężeniu, w . krótkim czasie w temperaturze otoczenia.

c.    Związki chemiczne stosowane do dezynfekcji nie powinny wpływać ujemnie na żywność (pogorszenie jej trwałości i jakości).

d.    Środki dezynfekcyjne w stężeniu użytkowym nie powinny niszczyć dezynfekowanych maszyn, urządzeń itp.

c. Substancje chemiczne wykorzystywane do dezynfekcji nie mogą stanowić zagrożenia dla ludzi tak w trakcie ich stosowania, jak i po dezynfekcji.

f.    Środek dezynfekcyjny powinien dać się łatwo spłukać wodą.

g.    Związki chemiczne stosowane obecnie w praktyce do dezynfekcji powinny charakteryzować się brakiem nieprzyjemnego zapachu (postulat jeszcze nie zawsze spełniany).

h.    Najlepsze środki dezynfekcyjne to takie, które charakteryzują się szerokim spektrum działania na drobnoustroje.

i.    Środek dezynfekcyjny stosowany na wielką skalę powinien być tani.

Na efektywność działania środków dezynfekcyjnych mają wpływ: czas

stosowania, stężenie, temperatura, pH, wilgotność środowiska i obecność substancji, organicznych w otoczeniu. Wykazano, że im dłuższy jest czas i im wyższa temperatura otoczenia, w której działa środek dezynfekujący, tym większa liczba drobnoustrojów ginie. Duża zawartość substancji organicznych w środowisku obniża efektywność działania środka.

5.1.1. Kwasy i zasady

Efekt ich działania wiąże się z aktywnością jonów wodorowych lub wodorotlenowych. Kwasy wywierają silniejszy wpływ na drobnoustroje niż zasady. Oba rodzaje związków chemicznych wykazują silne działanie bakteriobójcze, nie tylko wobec form. wegetatywnych, ale i przetrwalnych; nie mogą być jednak szerzej stosowane, gdyż niszczą nie tylko drobnoustroje, ale też przedmioty i materiały poddawane dezynfekcji. 10% roztwory zasad używane są do dezynfekcji magazynów żywności i pomieszczeń po zwierzętach dotkniętych chorobami wirusowymi. 20% zawiesinę wodorotlenku wapnia (mleko wapienne) stosuje się do dezynfekcji pomieszczeń, wagonów do transportu zwierząt, ubikacji, śmietników itp. Mocne kwasy nieorganiczne - HCi, HjSO* są bardziej skuteczne niż kwasy organiczne. Do przepłukania ust po przypadkowym napiciu się hodowli lub zawiesiny drobnoustrojów' w trakcie pipetowania można użyć 1% roztworu HC1.

Zastosowanie znalazł również kwas nadoctowy, który działa silnie utleniająco w niskich stężeniach. Stosuje się go w stężeniach 0,25-2,5% i jest wykorzystywany do dezynfekcji przedmiotów z tworzyw sztucznych i porcelany.

5.1.2. Środki utleniające

Najważniejsze miejsce wśród nich zajmują związki chloru. W praktyce używa się chloraminy organiczne* (S, B, T) i podchloryny '(sodu lub wapnia). Chloramina T i dwuchloramina T zawierają odpowiednio 12,5% i 29,5% czynnego chloru i działają najsilniej w środowisku kwaśnym. Do dezynfekcji rąk stosuje się je w stężeniach 0,5-1%, a do odkażania pomieszczeń w stężeniu 5%. Chloraminy i podchloryny działają bardzo dobrze na bakterie Gram-ujcmnc, słabiej na Gram-dodatnie. Chloraminę stosuje się zwłaszcza w laboratoriach wirusologicznych. Podchloryn sodowy i wapniowy wykazują silną aktywność wobec komórek wegetatywnych, ich działanie na spory jest znacznie słabsze. Związki te są aktywne jedynie w środowisku wolnym od białek i ich pochodnych. Chlor, uwolniony z tych soli, reaguje z nimi tworząc chlorobiałczany i chloropeptony. Nie powstaje wtedy aktywna wobec bakterii cząsteczka kwasu podchlorowego. Podchloryny działają najlepiej w pH obojętnym lub kwaśnym i w niskich temperaturach. Podchloryn sodowy, w praktyce, stosuje się do dezynfekcji pomieszczeń, a zwłaszcza chłodni oraz komór składowych żywności.

Bardzo silnym utleniaczem stosowanym do dezynfekcji wody jest ozon. Działa on silnie na bakterie, wirusy, utlenia również niektóre zanieczyszczenia chemiczne, m. in. fenole. Jest łatwo usuwany z wody, gdyż sam się rozkłada. Stosowany jest coraz częściej obok chloru (dodawany w stężeniu 0,3 mg/litr wody) do dezynfekcji wody wodociągowej.

Do środków utleniających wykorzystywanych powszechnie do. dezynfekcji zaliczamy również nadmanganian potasowy oraz 3% roztwór H₂0₂ - wodę utlenioną. ’    ^!

5.1.3. Alkohole

Aktywność bójcza alkoholi wzrasta wraz z liczbą atomów węgla w ich cząsteczce (Cl - C5). Najczęściej stosowanymi są etanol i propanol. Ten ostatni wykazuje najsilniejsze działanie spośród alkoholi, słabiej działa etanol, najsłabiej metanol, który będąc silną trucizną w praktyce nie jest stosowany. Propanolu używa się w wodnym roztworze 80%. Nie należy