ScanImage085

175

175

Ryc. 79. Żelazne groty z tulejki* (E. Tónisson, 1966, E. Kivikoski, 1973, Latvija, 1974). 1,5 - Krimulda, 2,3 - Salaspils, Łotwa, 3 Tcnala-Lólhnalsbackcn, 4 - Fura-Ustnanmaki, Finlandia

Ryc. 80. Żelazne groty z trzpieniem (N.E. Brandenburg, 1895, E. Kivikoski, 1973).

1 - KaJantj-HelJa, 2 - Hittincn, Finlandia, 3 - z kurhanu Finów znad Ładogi.

natychmiast naśladowano, produkując ich brązowe repliki (ryc. 83), niące się od oryginałów’ surowcem i mniej starannym wykonaniem. W i XII w^r. wyrabiano srebrne skręcane naszyjniki i zawieszane na piersi srebrfl^e blachy (ryc. 84), będące wyróżnikiem ludzi znaczących we wspólnot

i_ut> w kihgundzie (E. Tónisson, 1962, _s 236n, 261 n). Jednakże nawet te p_fiJedmioty robiono tylko techniką od-Ij^ania, odkuwania, wybijania i wykopywania, a więc takimi, jakie stosowano przy wyrobie wszystkich innych ozdób z brązu. Charakterystyczne dla wyrobów z metali szlachetnych techniki filigranu, granulacji czy oicllo, nawet w XIII w. nie zostały _v pełni przez odlewców zachodniofm-skich opanowane. Może to wskazywać na brak zapotrzebowania przez społeczność zachodniofińską na luksusowe, o obcej estetyce wyroby. Natomiast masowo robiono przedmioty typowe tylko dla Finów i chętnie przez nich noszone lub używane. Do nich należały krzesiwa mające nie tylko funkcje użytkowe lecz także znaczenie kultowe. Zgodnie z fińską mitologią ogień przyszedł na ziemię z niebios, a jego władcą był Ukko, który toczył niebiańskie kamienic wydające huki i gromy. Krzesanie ognia przypominało, że jest to dar niebios.

Krzesiwa zachodniofińskie posiadają różne kształty; obok prostych, owalnych lub prostokątnych okazów (ryc. 85), występują bardzo piękne Przedmioty z uchwytem w^r formie Przedstawiającej biegnącego psa (ryc. 46,

?). jeźdźców na koniach (ryc. 85, 2),

Pjywających kaczek itp (L.A. Gołu-bieva, 1964, s. 130 n). Okazy znajdowane w Finlandii, Karelii, nad jezio-^rcm Ładoga, a także w wyposaże-^■ach grobów liwskich (V. Ginters,

^9, fig. 29; E. Kivikoski, 1951,

^ 664; L.A. Gołubieva, 1962, ryc. 5, 6; A. Zarina, 1974, fig. 5, 9), niewąt-Pliwic wykonane były w działających tam warsztatach odlewczych, choć nic tuczone, że idea ich formy została przeniesiona od Finów Wołżańskich.

Obok krzesiw, specyficznym produktem kowali fińskich były pojemniki ^a igły, czyli igielniki (ryc. 86). W kraju o chłodnym klimacie, gdzie ciepła

1