s03 (13)

w zbiorniku — do fO atm i prędkości — do 20 węzłów. W tymże roku powstał też pierwszy projekt wyposażenia torpedy w 2 śruby przeciwbieżne, co radykalnie poprawiło utrzymywanie się jej na kursie.

1878 — wprowadzenie nowego mechanizmu, tj. maszynki sterowej dla steru pionowego i poziomego (ster kierunku i głębokości).

1878—1892 — dalszy wzrost prędkości, zasięgu działania oraz siły niszczącej. Ówczesna torpeda osiąga już prędkość 27 węzłów, ma zasięg od 400 do 800 m i przenosi w głowie bojowej 23 kG materiału wybuchowego.

1892 — skonstruowanie pierwszej torpedy o średnicy 450 mm.

1909 — przełom w historii rozwoju torpedy — po raz pierwszy zastosowano mechanizm znany pod nazwą podgrzewacza, w wyniku czego można było osiągnąć znacznie większy zasięg; udoskonalono przyrząd głębokości i zastosowano żyroskop umożliwiający utrzymanie wyznaczonego kierunku, co podniosło znacznie parametry taktyczno-tech-niczne torpedy.

1911 — dalszy przełom w rozwoju torpedy: zastąpienie dotychczasowego materiału wybuchowego — bawełny strzelniczej — meli-nitem, a następnie trotylem.

1914—18 — powiększenie średnicy torpedy do 533 mm, długości w granicach 6—8,5 m, prędkości do 42 węzłów, zasięgu do 17 000 m; pod koniec I wojny światowej torpedy osiągają już ciężar 2000 kG, a ilość wzmocnionego materiału wybuchowego dochodzi do 190 kG. Torpeda staje się więc bronią niebezpieczną nawet dla wielkich opancerzonych okrętów liniowych.

Typowa torpeda parogazowa z głowicą ćwiczebną, używana przez Niemców w okresie międzywojennym i w pierwszych latach II wojny światowej

Załadunek torpedy na niszczyciel ORP Błyskawica

W szeregu państw intensywnie pracowano nad udoskonaleniem tej nowej broni. Najszybsze i najlepsze postępy — trzeba to przyznać — poczynili Niemcy. Wykorzystując ideę przewodnią konstrukcji i napędu torpedy Whiteheada już w 1879 r. wykonali prototyp zakodowany pod znakiem CI79, który miał następujące dane techniczne: długość 5 m, średnicę 0,45 m, ładunek wybuchowy 94 kG, prędkość od 23.6 do 26 węzłów, zasięg działania od 200 do 800 m, ciężar całkowity 600 kG.

Każdy następny rok przynosił wiadomości o dalszych udoskonaleniach. Pracowały nad tym duże zespoły ludzi w Wielkiej Brytanii, Niemczech, Rosji, Francji, w Austro-Węgrzech, Włoszech, Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej i Japonii. Rosły wymiary, zasięg, prędkość i moc niszcząca wybuchu nowych torped.

Ważniejsze daty w rozwoju torped

1^{1 2}70 — wyposażenie torpedy w przyrząd głębokości.

1²73 — zwiększenie ciśnienia powietrza w zbiorniku do 50 atm ², a prędkości do 10 węzłów. 1²76 — dalsze zwiększenie ciśnienia powietrza

1

• Obecnie w technice jako jednostkę ciśnienia przyjmuje się atmosferę techniczną (at); at —

2

1 kG² ** 10 ra HjO = 735,6 mm Hg - 0,968 atm.