skanowanie0017 (50)

dać; fair' radość — to nie straszno; jak nie rozumiem, to nieprawda, że rozumiem. A jednak wiersze Leśmiana-nie nadawałyby się do rubryki Humor błędów językowych. Nonsensy Leśmiana —-to poezja.

Humor zeszytów szkolnych:

Kijanka różni się od żaby tym, że nie jest do niej podobna. Fryderyk Chopin był to syn swoich rodziców.

Nonsensy! Dlaczego? Tym razem na zasadzie „masło maślane”. „Różnić się pod jakimś względem” to znaczy właśnie'„nie być pod tym względem podobnym”. Jeśli ktoś jest synem osób A i B, znaczy właśnie to, że osoby A i B są rodzicami tego kogoś. Zdania udają informacyjność, a w istocie są puste, tautologiczne. Czyli — nie mają sensu.    _w

Ale w wierszu Leśmiana Szewczyk tak przemawia do Pana Boga:

Przebacz, że wpośród nędzy cienia Nic ci, prócz butów, dać nie mogę,

W szyciu nic nie ma oprócz szycia,

Więc szyjmy, póki starczy siły.

W życiu nic nie ma oprócz życia, -Więc żyjmy aż po kres mogiły.

A w innym wierszu poety czytamy :

Co w mgłach czyni żagiel na głębinie?

Nic prócz tego, że żegluje.

A co wiosna w zielonej dolinie?

Nic prócz tego, że wiosnuje.

„W życiu nic nie ma oprócz życia”. „Wiosna wiosnuje”. Czyż mogą być oczywistsze przykłady „masła maślanego”? A jednak to nie błędy, to — Leśmian.

Humor zeszytów szkolnych:

Rzeka Rion, która niszczyła kraj(, ryczała groźnie trzęsąc mostami. Ślimak był bardzo zrośnięty ze swoją górą, która była jego placówką.

Jacek wyjechał za granice i wkroczył do zakonu bernardynów.

Gdy na ekranie pojawił się Flip i Flap, publiczność śmiała się od stóp

do głów.

Słowa „ryczeć” i „trząść” używane są zwykle w odniesieniu do czynności wykonywanych przez istoty żywe (ludzi albo zwierzęta). Zastosowane do rzeki — wywołują efekt komiczny. Ale w wierszach Słowackiego „słowiki płaczą, kłócą się z kaskadami”, „róża się uśmiecha”, „fontanna jęczy”, a „śnieg przybiega aż do stóp człowieka spłaszczoną płetwą jak delfin olbrzymi”. I nie ma w tym komizmu.

Gdy mówimy o człowieku, że jest zrośnięty ze swoim otoczeniem, pracą, środowiskiem — mamy na myśli abstrakcyjną cechę dużego zżycia, przyzwyczajenia, wspólnoty. W połączeniu „zrośnięty z górą” martwa metafora ożywa i zamiast informacji o poczuciu więzi wyczytujemy ze zdania komiczny obraz człowieka fizycznie przyrośniętego do góry. Podobnie wyrażenie „od stóp do głów”, zamiast informacji o intensywności i powszechności śmiechu, nasuwa słuchaczowi komiczny obraz fizyczny. Czasowniki „wkroczyć” i „wstąpić” są w niektórych swoich użyciach bliskoznaczne — w znaczeniu abstrakcyjnym (stać się członkiem jakiegoś zgromadzenia) używane jest tylko „wstąpić”; użycie 'w tym znaczeniu wyrazu „wkroczyć” znów wywołuje nie zamierzone przez autora wyobrażenie fizyczne. W poezji — budzenie skojarzeń konkretnych, fizycznych dla pojęć abstrakcyjnych jest chlebem powszednim:

Dałeś mi, Boże, kęs istnienia,

Co mi na całą starczy drogę...

Humor zeszytów szkolnych:

Na bole bitwy wpadł Czarniecki na mustangu. Piana leciała mu z pyska.

Kobiety nie brały udziału w nakładaniu reform na lud.

Na hali widziałem stada pasących się owiec i górali.

Komizm dwuznaczności: Czarnieckiemu czy mustangowi? „Stada owiec” czy „stada owiec i górali”? Reform — zmian społecznych czy innych reform?

31