skanowanie0036 (19)

bllcznych wraz z ulicami miejskimi jest 303 tys- km, z czego nawierzchnię twardy ma 174 tys. km, a wiec tylko 12*/* ogólnej długości wszystkich dróg (1973 r.).

ROZWÓJ HISTORYCZNY

SjJtunw

drogi Pierwsze drogi kołowe powstawały na miejscu dawnych ścieżek pieszych i konnych. O tych drogach wiemy bardzo niewiele, nawet przebieg głównych traktów Jest znany tylko w zarysie. W Koninie zachował się unikalny slup drogowy z 1151 r., oznaczający połowę drogi z Kruszwicy do Kalisza. Drogi te nie miały twArdej nawierzchni, po deszczach i w czasie roztopów były trudno do przebycia. Jedynie na najbardziej grząskich odcinkach umacniano Je fazzyną i balami drzewnymi

W roku 1569 sejm nakazał spisać gościńce i wymierzyć drogi, szerokie na 6 m, a w 1589 r. wydano pierwsze polskie przepisy drogowe. Budowa dróg ruszyła szybciej za Siarkawa Augusta, kiedy to zaczęto budowę dziewięciu gościńców zbiegających się w Warszawie ", Na utrzymanie mostów i grobli pobierano myto Łączność pocztowa istniała wprawdzie już od 1558 r. (zorganizowanie pierwszej linii pocztowej Kraków—Wenecja), ale dopiero w 1764 r. utworzono stole stacje pocztowe, co utrwaliło główne szlaki pocztowe, a więc I drogi kołowe.

IWykaz z końca XVIII w. wymienia 14 wielkich traktów pocztowych, z których 7 schodziło się promieniście w Warszawie ^u:

Warszawa—-Kraków, przez Tarczyn—Nowe Miasto—Opoczno—Końskie—Małogoszcz—Sieciechowice;

Warszawa—Grodno, przez Węgrów—Sokołów*—Bielsk— Białystok—Sokółkę;

Warszawa—Toruń, przez Sochaczew—Gostynin;

Warszawa—Poznań—Wschowa, przez Sochaczew—Kutno—Sompol no— K leczew—Wrześnię—Śmigiel—Leszno;

Warszawa—Piotrków—Wrocław, przez Mszczonów—Rawę—Wolbórz;

Warszawa—Lublin—Kamieniec Podolski, przez Jeziornę— Kozienice—Puławy;

Warszawa—Dubno.

Jak widzimy, przebieg wielu tych traktów pokrywa się z dzisiejszymi szosami, aczkolwiek główne dregi krajowe mają obecnie częściowo inny przebiegT^tewolucja w budownictwie drogowym rozpoczęła się z chwilą zastosowania przez MacAdama na-'* A. Bocheński. Wędróidei po dsUjach przemptlu polskUgo, t I. Warszawa 1SM.S.Z7S » Tamie, a. ZTS.

wierzchni tłuczniowej do umacniania dróg, szybko te nowość wprowadzono w Polsce. W roku 1819 rozpoczęto budowę pierwszych szos z Warszawy do Brześcia, Puław, Krakowa i Kazunia, a w 1820 r. do Kowna, Białegostoku i Kalisza oraz pierwszych dróg prowincjonalnych.

To ożywione budownictwo drogowe było częścią ambitnego planu rozwoju gospodarczego Królestwa Polskiego. Nowo drogi łączyły Warszawę z ważniejszymi miastami Królestwo oraz z sąsiednimi krajami. Budowano je szybko, już w 1823 r. ukończono trakt z Warszawy do Brześcia, na pamiątkę czego postawiono * w Warszawie przy ul. Grochowskiej obelisk. Pozostałe główne trakty ukończono w latach 1829—1836. Po ich zbudowaniu 2/3 wszystkich dróg bitych imperium rosyjskiego znajdowało się na terenie Królestwa.

^ Główne trakty łączące Warszawę z granicami Królestwa biegły w następujących kierunkach:

trakt kowieński, przez Pułtusk—Ostrołękę—Łomżę—Grn-Jewo—Augustów—S '/alki;

trakt białostocki, przez Serock—Wyszków—Ostrów—Zambrów;

trakt brzeski, przez Mińsk—Siedlce—Białą—Terespol;

trakt lubolski, przez Garwolin—Kurów—Lublin, za Lublinom rozgałęział się w kierunku Zamościa i Chełma;

trakt krakowski, przez Grójec—Radom—Kielce—Jędrzejów—Miechów;

trakt „fabryczny” z Łowicza do Kalisza, przez Zgierz— Łódź—Pabianice—Zduńską Wolę—Sieradz (nazwa pochodzi stąd. że łączył on wszystkie ważniejsze ośrodki włókiennicze okręgu łódzkiego, przyczyniając się do ich rozwoju);

trakt kaliski, przez Sochaczew—Łowicz—Kutno—Koło— Tnrrff, ya Kołem miał odgałęzienie w kierunku Poznania.

Wszystkie te trakty poprowadzono trasami wyprostowany -*mi w stosunku do dawnych dróg gruntowych, na skutek czego niektóre miasteczka znalazły się na uboczu i podupadły, np. Tykocin, Małogoszcz, Okuntew. Po utwardzeniu nawierzchni wymienione trakty stały się najważniejszymi drogami Polski i pozostały nimi do dzisiaj, wytyczając trasy współczesnych głównych dróg krajowych i międzynarodowych (Jedynie droga do Białegostoku uległa później skróceniu przez zbuddwanle odcinka Warszawa— Wyszków). Brak było natomiast początkowo prawic zupełnie dróg poprzecznych, łączących poszczogólne główno trakty między sóba(rys. 15).

W Galicji w tym somym czasie zbudowano dwa główne trakty równoleżnikowe oraz kilka połączoń poprzecznych. Północny trakt równoleżnikowy biegł wzdłuż krawędzi Karpat, od Cieszyna do Przemyśla, przez Bielsko—Wadowice—Myślenice—Boch-

75