skanuj0002 (620)

250 6. Turystyka kwalifikowana (turystyka aktywna) jako forma turystyki zrównoważonej

cialty travel). W Polsce termin ten pojawił się w 1 połowie lat 50. XX w. Wtedy bowiem w ramach działalności Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego (PTTK), obok tradycyjnych rodzajów turystyki, takich jak: piesza nizinna, piesza górska i narciarska, zaczęły się intensywnie rozwijać również inne formy, jak: turystyka rowerowa (kolarska), kajakowa, motorowa i żeglarska. Poszukując wspólnego określenia dla tych form turystyki, ustalono wspólną nazwę „turystyka kwalifikowana” [Kulczycki 1977, Merski 2002], akcentując w ten sposób różnice między tymi formami turystyki a turystyką masową.

Termin „turystyka kwalifikowana” wywodzi się od [http://pl.wikipedia.org/wiki/Tu-rystyka_kwalifikowana]:

•    kwalifikacji osobowych, jakie powinien posiąść turysta kwalifikowany;

•    kwalifikowania osiągnięć turystycznych w celu uzyskania coraz wyższych stopni odznak turystycznych;

•    wyczynu turystycznego, który jest porównywany do sportu, w którym wyczyn stanowi istotę działalności.

Niekiedy jest wyrażany pogląd, że turystyka kwalifikowana jest obecnie uważana za kwintesencję współczesnej turystyki, za „matkę” turystyki, a uprawiające ją osoby określa się mianem prawdziwych turystów [Gaworecki 1998].

Nie ma jednej, wspólnej definicji turystyki kwalifikowanej. Analiza różnych definicji turystyki kwalifikowanej pozwala jedynie na określenie jej najważniejszych cech. I tak, większość autorów w swoich definicjach turystyki kwalifikowanej zwraca uwagę przede wszystkim na umiejętność posługiwania się specjalistycznym sprzętem oraz odpowiednie przygotowanie kondycyjne. W ramach turystyki kwalifikowanej często wyróżnia się następujące jej formy: turystyka piesza (nizinna i górska), speleologia, turystyka narciarska (biegowa i zjazdowa), kolarska (rowerowa), motorowa (motocyklowa i samochodowa), wodna (kajakowa, żeglarska, motorowodna) i podwodna [Definicje podstawowych pojęć z zakresu turystyki 1979]. Należy jednak pamiętać, że z roku na rok nowe formy (np. rafting, loty balonami czy survival - obozy przetrwania) zyskują coraz większą popularność, a ich specyfika sprawia, że zaklasyfikowanie ich do turystyki kwalifikowanej nie budzi wątpliwości.

Ogólnie w rozumieniu turystyki kwalifikowanej można wyróżnić dwa zasadnicze podejścia. W pierwszym z nich przede wszystkim jest akcentowane osiąganie celów sprawnościowych, a na drugim dopiero - celów poznawczych. Jak podaje W. W. Gaworecki [1998,33], turystyka kwalifikowana ma ,_r..wiele cech zbliżonych do sportu, różni się jednak od niego na ogól znaczną ruchliwością przestrzenną. Sprzyja przy tym nie tylko osiąganiu celów perfekcjonistyczno-sprawnościowych, co jest właściwe dla sportu, lecz także krajoznawczych, do których sport nie dąży”. W drugim ujęciu turystyka kwalifikowana jest traktowana szerzej. Obejmuje zarówno «klasyczne» formy turystyki kwalifikowanej, jak i uprawianie różnorodnych hobby w terenie (np. zbieranie kamieni ozdobnych, fotografowanie zwierząt) oraz turystykę edukacyjną (np. podążanie śladami judaików) [Kałuski 1993].

W ramach turystyki kwalifikowanej można zatem wyróżnić turystykę specjalnych zainteresowań (o charakterze sportowym, przyrodniczym czy kulturowym) oraz turysty-