skanuj0003 (492)

Dziennik Dawida Sierakowiaka jest aktualnie dostępny wyłącznie w następującej formie:

Zeszyt 1: 28 czerwca - 31 grudnia 1939 roku (dostępny wyłącznie w wersji angielskiej);

Zeszyt zagubiony, jak podaje Alan Adelson;

Zeszyt 2: 6 kwietnia - 23 października 1941 roku (opublikowany po polsku w 1960 roku);

Zeszyt 3: 18 marca - 31 maja 1942 roku (tylko po angielsku);

Zeszyt 4: 4 czerwca - 6 września 1942 roku (opublikowany w 1960 roku po polsku);

Zeszyt zagubiony, według Alana Adelsona;

Zeszyt 5: 11 listopada 1942 roku - 15 kwietnia 1943 roku (tylko po angielsku).

Dzięki przechowywanym w ŻIH-u rękopisom dwóch zeszytów możemy zobaczyć, że Dawid prowadził swoje notatki czytelnym, dojrzałym pismem. Są bardzo gęste, tak jakby autor starał się jak najoszczędniej wykorzystać przestrzeń kartki. Każdy zapis dzienny zaczyna się od podania nazwy dnia tygodnia, daty oraz miejsca powstania notatki. Zawsze jest nim Łódź. Forma dziennika w pełni potwierdza zawarte w nim sugestie o wysokim poziomie intelektualnym autora. Jest napisany bardzo ładną polszczyzną, bez błędów, nawet bez uchybień interpunkcyjnych. Pisane atramentem notatki zaczynają być trudne w czytaniu dopiero w drugim zeszycie, który został zalany jakimś płynem prawdopodobnie już po ukończeniu prowadzonych w nim zapisków. Jego tekst urywa się w pół zdania na ostatniej stronie.

Większość zapisków w obu zeszytach ma zbliżoną objętość, zwykle około dziesięciu zdań. Pod tym względem zdecydowanie wyróżniają się ostatnie notatki chłopca, w których obszernie opisuje dramatyczne położenie, w jakim znalazła się jego matka, i swoje uczucia wywołane tą sytuacją. Nim jednak przejdziemy do bolesnego finału tego dziennika, poznajmy bliżej jego autora.

Pierwsze zachowane notatki, znane z wydania angielskiego, powstały podczas pobytu Dawida na obozie dla młodzieży żydowskiej w Krościenku nad Dunajcem. Zapiski z czerwca i lipca 1939 roku dotyczą więc głównie jego wrażeń z wypraw w góry i życia codziennego uczestników obozu. Po powrocie chłopca do Łodzi, a więc na przełomie czerwca i lipca, coraz więcej miejsca w dzienniku zajmują wieści o napiętej sytuacji politycznej w Europie, o próbnych alarmach przeciwlotniczych, kopaniu rowów (w czym Dawid bierze czynny udział),

0    pierwszych kłopotach z dostępem do żywności oraz o finansowych zmaganiach Sierakowiaków. Rzuca to pewne światło na ich dramatyczną sytuację podczas okupacji, kiedy warunkiem zdobycia jakiegokolwiek pożywienia były odpowiednie środki finansowe. Jak widać, rodzina Dawida miała z tym kłopoty jeszcze przed wybuchem wojny

1    utworzeniem getta.

2 września chłopiec opisuje bombardowanie Łodzi, które rozpoczyna falę nalotów na miasto i wywołuje panikę wśród ludności. Tydzień później Dawid odnotowuje pierwsze widoczne na ulicach oznaki okupacji niemieckiej - zmuszanie Żydów do prac na terenie miasta, bicie ich i poniżanie. Później jego uwagę przykuwają nazistowskie flagi wywieszone na łódzkich domach. Już w połowie września pojawia się pierwsza wzmianka o głodzie, który zaczyna trapić rodzinę Sierakowiaków. „Prawdopodobnie umrzemy z głodu” - pisze chłopak 17 września. Dwa dni później po raz pierwszy w tym roku szkolnym idzie na zajęcia, co ekscytuje go również z tego powodu, że nigdy do tej pory nie uczęszczał do placówki koedukacyjnej.

Cały czas słucha radia, skąd czerpie wiadomości nie tylko z kraju. Szczegółowo odnotowuje przemówienia Hitlera, wejście Armii Czerwonej do Polski, kapitulację Warszawy i inne wydarzenia polityczne, ale nie tylko takie, na przykład pod koniec września wspomina o śmierci Zygmunta Freuda.

Pierwszy raz czuje się bezpośrednio zagrożony na początku października, gdy w drodze do szkoły zostaje zatrzymany i zmuszony do robót publicznych. Z tego powodu Dawid, jak zaznacza, po raz pierwszy w życiu spóźnił się na lekcje.

Kolejne zapiski w pierwszym z zachowanych zeszytów Sierako-wiaka koncentrują się wokół tematu narastających represji antysemickich: zamykania synagog, nakazu oznaczenia żydowskich sklepów i przypięcia do ubrań gwiazdy Dawida, egzekucji Żydów na ulicach Łodzi, wysiedlania ich z centrum miasta. Sporo uwagi chłopiec po-

151