skanuj0012 (280)

mentalnej np. zwrócenia głowy w prawo, co powoduje natychmiastowe wyłączenie prądu. Pies może w ten sposób jakby uciec, „wyłączyć” nieprzyjemny dlań bodziec.

W drugiej sytuacji występują łącznie pewne cechy charakterystyczne dla warunkowania klasycznego i dla warunkowania instrumentalnego. Mianowicie, dodajemy do typowej sytuacji warunkowania instrumentalnego sygnał zewnętrzny, bodziec dotychczas obojętny, który zapowiada wzmocnienie negatywne, jednak organizm, wykonując odpowiednią reakcję, może nie dopuścić do pojawienia się tego wzmocnienia.^/ tym samym przykładzie z psem (z elektrodą na przedniej łapie) włączamy dzwonek, który staje się . sygnałem wstrząsu elektrycznego, pies odwraca łeb w prawo (reakcja . instrumentalna) i wstrząs nie następuje. Mamy tu do czynienia z całkowitym uniknięciem wzmocnienia, a nie tylko z ucieczką od niego. W obu przypadkach: unikania i ucieczki, reakcja instrumentalna miała określony wpływ na pojawienie się wzmocnień, a ponadto różniła się od reakcji bezwarunkowej (bezpośrednio związanej ze wzmocnieniem), a więc także i od odpowiedniej reakcji warunkowej, która również mogła się tu wytworzyć. W opisanym przykładzie reakcją warunkową na sygnał wstrząsu elektrycznego jest cofanie łapy z przymocowaną elektrodą — reakcją instrumentalną może być jakikolwiek ruch, nie związany bezpośrednio z działającym bodźcem bezwarunkowym (np. obracanie łba, ruch innej łapy).

Dwa rodzaje warunkowania instrumentalnego: unikania i ucieczki, które występują przy wzmacnianiu negatywnym — możemy określić jako zależne lub niezależne od sygnału, czyli ód bodźca warunkowego. W pierwszym przypadku pojawia się sygnał zapowiadający wzmocnienie, w drugim nie ma tego sygnału.

Analogicznie może przedstawiać się sprawa sygnalizowania wzmocnienia pozytywnego. Mianowicie, pokarm może pojawiać się (jak w opisanej poprzednio sytuacji szczura w skrzynce Skinnera) po każdej reakcji instrumentalnej lub tylko wtedy, gdy reakcję poprzedza określony sygnał. Sygnalizowanie wzmocnienia powoduje niejednakowe dla organizmu konsekwencje przy wzmocnieniu pozytywnym i negatywnym. Przy wzmocnieniu pozytywnym sygnalizowanie jest mniej korzystne dla organizmu, gdyż nie uwzględnia jego wewnętrznego rytmu motywacyjnego (wykonanie reakcji wtedy, gdy się jest głodnym, jeśli nie było sygnału, nic nie daje); sygnalizowanie wzmocnienia negatywnego jest natomiast korzystniejsze, gdyż organizm może całkowicie zapobiec jego pojawieniu się. Kiedy mówimy o sygnalizowaniu lub niesygnalizowaniu wzmocnienia, to oczywiście mamy na myśli jakiś szczególny bodziec, związany wyłącznie z pojawieniem się wzmocnienia. W każdym bowiem wypadku istnieje konkretna sytuacja (skrzynka Skinnera, kamera doświadczalna — jeśli chodzi o sztucznie stworzone sytuacje laboratoryjne), na którą składają się warunki zarówno wykonania odpowiedniej reakcji (np. naciśnięcia dźwigni), jak i pojawienie się wzmocnienia.

Pod:

rozróżnia

podrozdz

Prawic nad w;

Stwierdź jest, abv instrume bezwaru cyjny cz^

Paw i przejaw nianie, p nie. Praw

1.    V związku nie się w różny wielce k

2.    F

za warur nej. Paw tym, co a reakcja rys. 14. i teoretyc'-między w sposó wynikier Dany zw w jednej z reakcja prób. \A ułatwia danego rozwaza ści patrz

3.    \

wzmacr wany pr stępstwi bodziec

110