skanuj0012 (330)

32

ru wykorzystywaną w amerykańskiej tradycji literackiej przez Czarnych autorów autobiografii i utworów o charakterze wyznań lub wspomnień.

Dash zdaje się świetnie rozumieć uwagę hooks, że „kwestia rasy i reprezentacji to nie tylko krytykowanie istniejącego status quo, ale także konieczność transformacji wizerunków, tworzenie alternatyw"^{1 2}. Taką alternatywą wobec hollywoodzkich konwencji i obrazów tożsamości: rasowej, płciowej, narodowej etc. są filmy Dash, która z poszukiwań nieszablonowych rozwiązań i strategii uczyniła wyznacznik swojego artystycznego stylu. Postawa reżyserki, odwołującej się do kinowej historii, jak i działania stworzonych przez nią postaci Czarnych kobiet szukających inspiracji w tradycji, są wyrazem stanu, definiowanego przez hooks jako „ciągłe pozostawanie w procesie jednoczesnego przywoływania przeszłości - nawet kiedy kreuje się nowe sposoby myślenia - oraz tworzenia przyszłości"³’. Przykład Dash i jej bohaterek pokazuje, że łączenie wszystkich wymiarów czasowych wpływa na spójność tożsamości kulturowej, która, jak podkreśla przywoływany przez hooks Satuart Hall, jest „kwestią «stawania się», jak i «bycia». Należy ona do przyszłości, w takim samym stopniu jak do przeszłości. [...] Tożsamości kulturowe skądś pochodzą, mają historię. Ale, jak wszystko co historyczne, podlegają ciągłej przemianie"³.

Strategia autorska Dash oraz zaproponowany przez nią ogląd świata opiera się na zaczerpniętej z Czarnego feminizmu koncepcji „spojrzenia opozycyjnego"⁴. Wyposażone w nie Czarne kobiety mogą „zaangażować się w proces, którego esencją będzie ogląd historii jako kontra-pamięci i sposób na poznanie teraźniejszości i wymyślenie przyszłości"⁵. W kinie Czarnych kobiet, zauważa Oleksy, wprowadzenie doświadczenia „«opornych» widzów"⁶ pozwala autorkom na znaczne poszerzenie kwestii tożsamości i uwzględnienie oprócz wątku genderowego także „wielorasowość i wieloetniczność"⁷.

Dash, postawiona wobec faktu, że „tradycyjny film amerykański nie dostarczał pozytywnych wzorców zachowań dla białych kobiet, tym mniej ich proponował kobietom czarnym"⁸, wprowadza do filmowej rzeczywistości Czarne postacie kobiece w ich własnym środowisku, kulturze, obyczajowości. W ten sposób, autorka promuje własną kulturę, uświadamiając Afroamerykankom bogactwo ich tradycji, z której powinny czerpać, by osiągnąć pełnię swojej podmiotowości. Głównym przedmiotem zainteresowań oraz punktem odniesienia pozostają dla reżyserki - podobnie, jak dla Czarnych teoretyczek feminizmu - bliskie więzi między Afroamerykankami, od zawsze uchodzące za „antidotum przeciw podwójnej represji kobiet afroamerykańskich: ze względu na płeć i na rasę"⁹. Związki i relacje międzyludzkie mają szczególne znaczenie dla mniejszościowej społeczności Czarnych, bowiem pozwalały jej przetrwać w niekorzystnych warunkach bytowych i znosić skutki rasowej dyskryminacji. Czynione przez Dash odniesienia do afroamery-kańskiej historii, tłumaczą i uzasadniają przypisaną jej rolę „przekazi-cielki kultury"¹⁰. Funkcja ta czyni z Daughters of Dust rodzaj ponadczasowej opowieści, która w równym stopniu dotyczy historycznych, co i współczesnych społeczności. Film, wraz z całym bogactwem mitów, symboli, rytuałów zaczerpniętych z afrykańskiego dziedzictwa, odbierany jest jako „krytyczna fantazja o historycznym «przedlem»"¹¹, którego Dash pozostaje prekursorską kreatorką i konsekwentną popularyzatorką.

Autorka uchodzi za wyrazicielkę nowego modelu kina Czarnych kobiet. Jego zwolenniczki i praktyczne realizatorki podkreślają znaczenie, jakie odgrywa dla nich samych oraz ich bohaterek, „znajomość przeszłości i przyszłości skoncentrowanej wokół Afrykańskich kobiet, celebrowanie czarnej społeczności i tożsamości Czarnej diaspory"¹². Dash, jak i inne należące do tej grupy reżyserki, tworzą filmy pokazujące co to znaczy być Afroamerykanką funkcjonującą i działającą w obrębie jakiegoś dominującego systemu. Illusions jest przykładem na to, jak jeden z tych systemów - obecny w kinie hollywoodzkim - zostaje rozbity i zakwestionowany przez Czarną producentkę. Podobnie postępuje Dash, która dzięki twórczej niezależności poddaje kinowe konwencje modyfikacjom lub je całkowicie lekceważy wprowadzając w ich miejsce nowatorskie rozwiązania, by wyrazić w swoich filmach fizyczne i duchowe doświadczenie afroamerykańskich kobiet.

1

³⁴ Tamże, s. 4.

2

   Tamże, s. 5.

3

   Tamże.

4

   Oleksy, dz. cyt., s. 158.

5

   Tamże.

6

   Tamże.

7

   Tamże.

8

   Tamże, s. 157.

9

   Tamże, s. 174.

10

   Erhart, dz. cyt., s. 129.

11

   Tamże.

12

   Diawara, dz. cyt., s.71.