skanuj0014�1x1200

zy, lecz pewna nieautorska, lub lepiej rzec: „miijiUji autorska” wspólnota będąca fragmentem 'historii uH jańskiej. O tym, że cel satyry trawestacyjnej jest pOH literacki, przekonują dalsze dzieje libretta McIlłiitOHl gdy muzyka Offenbacha pozostaje mniej więcej illW zmieniona, libretto niemal doprasza się o interwencji modernizujące. Trudno zliczyć te libretta w śwlm iii W Polsce pamiętamy jedno: pyszne dowcipy JiiliilNll Minkiewicza *®.

Oddzielenie parodii od trawestacji oraz rozróżnldllll trawestacji właściwej i heroikomicznej nie oznno7.il, J granice między tymi gatunkami parafrastycznynil M{ ostre i ścisłe/1 nie jest to słabość proponowanej tu JH ksonomii. Przeciwnie: taksonomiom litera turozrmwulB powinno” się wybaczać pewne rozregulowanie oIlCflM a nawet powinno się w proceder porządkujący wlinl kulować myśl o zatartych obszarach pogranicznyoll llfl leżących jakby do dwu sfer wpływów.

Mówiąc bardziej obrazowo: styl wysoki, dujmy Ijl to, heroiczny, gdy „zstępuje” i „schyla się” do lilii poważnego tematu, to doznaje pewnego uszczorblUl J|| swym artystycznym honorze (decorum jest swiąi" dzaju honorem przecie). Ale na odwrót nie: styl mMM nie doznaje nobilitacji, gdy się styka z materią wyHUBB I wiemy dlaczego: bo materia ta jest pozornie wy""H“ a cały sens komizmu trawestacyjnego zamyka td»j w ił* maskacji uroszczeń. Mimo to trawestacja właściwa ' sto przypomina parodię: wtedy właśnie, gdy (IhiiiIUkS wańy świat przedstawiony jest pochodzenia lUiifllOjUfl go. Trawestacja typu Scarona i Blumauera o t v I• • "Ul się 7, parodią, o ile Eneida jest organizacją fubilMH niepowtarzalną, ale zarazem streszczalną, In iMIlfl funkcjonującą poza właściwościami języka 1 W przeciwnym razie przecież niemożliwa by bylil w westacja Wergiliusza po francuśku czy po ii.laiillkfiH

Es war einmal ein grosser HeM,

Der sich Aeneas nannte,

Aus Troja nahm er’s Fersengeld,

Ais man die Stadt verbrannte,

Und reiste fort mit Sack und Pack.

IDoch litt er manchen Schaberaack Von Juppiters Xantippe."

Dokonana tu została deheroizacja Olimpu (Junona to santypa Jowiszowa) i rzymskiego ‘bohatera narodowego (er nahm das Fersengeld = ‘dał drapaka’, ‘dal nogę Troi’), sama zaś wergiliańska elokucja nie została itknięta. Parodiować bowiem po niemiecku można tyl-niemieckie przekłady z Wergiliusza, a nie jego ory-ały łacińskie.

Z kolei przyjrzyjmy się wyróżnionym czterem typom odii, by sprawdzić, czy w technice parodiowania nie frpunktu pogranicznego — punktu przejścia do tra-itacji.

jarodia w zasadzie jest reorganizacją pewnego pęzio-pierwowzoru, tego poziomu mianowicie/który^jest dnym obiektem humorystycznego lub satyrycznego frrtu. Poziomem tym może" być zarównofcharaktery-•czna morfologia (neologizmy Leśmiana na przykład), lak i organizacja fabuły (Zawieyski w wersji Swinar-fcegonczy charakterystyczna współzależność języka rracji i fabuły (Nałkowska w wersji Swinarskiego). ki ta reorganizacja przebiega sposobem zagęszcze-|io, rozgęszczenia "i przemieszczenia (per adiectionem, (er detractionem, per transmutationem), mamy do czynią z mechanizmem humoru czysto literackiego lęściej właśnie humoru niż satyry). Gdy natomiast jpnrodia posługuje się techniką podstawienia !(figurae Br immutationem), czyli gdy efekt komiczny osiąga się firzez wprowadzenie ciała obcego w postaci czy to inko utworu literackiego, czy to fragmentu nieprzysta-Wnlnej rzeczywistości, wówczas parodia zaczyna przy-