skanuj0017 (204)

nienie pokarmowe w 100% przypadków), a druga nieregularnie, tylko w 30% prób. Rysunek 6 przedstawia proces wygasania w obu grupach. Wynika zeń, że grupa warunkowana regularnie przerywa bieganie znacznie szybciej (po 5 nie wzmocnionych próbach) w porównaniu z grupą wzmacnianą nieregularnie, która nie zahamowała całkowicie swoich reakcji nawet po 20 próbach.

W związku z zagadnieniem wzmacniania nieregularnego badano tez sprawę wzmocnienia przypadkowego. Może się tak zdarzyć, że wzmocnienie jakiejś czynności zależy wyłącznie od przypadku. W specjalnie zaplanowanym eksperymencie gołąb otrzymywał pożywienie w nieregularnych odstępach czasu, niezależnie od tego, co w danej chwili robił. W ten sposób trafiano przypadkowo na jakąś formę zachowania się ptaka, np. opuszczenie czy podniesienie głowy, która to reakcja została wzmocniona i utrwaliła się. W rezultacie gołąb wpuszczony do klatki eksperymentalnej spacerował w niej przez cały czas z opuszczoną (podniesioną) głową, chociaż nie miało to żadnego związku ze wzmocnieniem. W taki sposób utrwalają się zapewne tzw. zachowania przesądowe, jak np. przekonanie o szczęśliwym dniu tygodnia czasem w wyniku przypadkowego wydarzenia.

Metoda przybliżeń

Typową metodą stosowaną w badaniu warunkowania instrumentalnego, przy której odwołujemy się do prawa wzmacniania reakcji, jest metoda przybliżeń. Polega ona na stopniowym wzmacnianiu coraz bardziej złożonych czynności instrumentalnych. Na przykład gołąb ma z wyciągniętą szyją zastukać w okienko skrzynki typu Skinnera, aby dostać ziarno. Początkowo wzmacnia się skręt głowy w odpowiednim kierunku, potem stukanie bez wyciągania szyi, następnie z szyją nieco wyciągniętą do przodu, a wreszcie z szyją mocno wyciągniętą przed siebie. Wcześniejsze formy zachowania, poprzednio wzmacniane, tracą swoje znaczenie, gdyż wzmocnienie następuje tylko po nowych, bardziej skomplikowanych czynnościach. Metodą przybliżeń posługują się treserzy zwierząt.

Wzmocnienie wtórne

Stwierdzono też skuteczność wzmocnienia wtórnego. Już Pawłów zauważył, że bodziec warunkowy dobrze wyuczonego odruchu warunkowego może służyć za wzmocnienie dla innego odruchu, tzn. że zamiast pokarmu podaje się po nowym, dotychczas obojętnym bodźcu, dobrze utrwalony bodziec warunkowy. To samo stosuje się przy warunkowaniu instrumentalnym. Zadziałanie bodźca, który sygnalizuje wzmocnienie, jest już wystarczającym wzmocnieniem dla uczenia się nowych reakcji instrumentalnych.

Psycholog amerykański B. R. Bugielski (1956) badał rolę wzmocnienia wtórnego w procesie wygaszania reakcji instrumentalnej. Szczury nauczyły