skanuj0017 (78)

94 4. Przyrodnicze aspekty turystyki zrównoważonej

które formy turystyki zawierające w sobie zarówno elementy turystyki przyrodniczej, jak i kulturowej.

Ogrody i założenia parkowe były odwiedzane przez podróżujących w celach, które współcześnie można nazwać turystycznymi, prawdopodobnie już w czasach starożytnych. Jednak, jak twierdzi G. Bóhme [2002], dopiero tzw. park krajobrazowy (ogród angielski) stał się symbolem jedności przyrody i kultury. Zdaniem cytowanego autora wcześniejsze założenia parkowe w Europie były od początku do końca dziełem człowieka. Ich geometryczny układ, odpowiednie dobieranie gatunków roślin, miejsca ich sadzenia i utrzymywania, wynikały z przesłanek kulturowych. Podobnie było w ogrodach Bliskiego Wschodu i Afryki Północnej oraz Azji Południowej (ogrody świata islamu). Zupełnie inaczej przedstawiała się sytuacja w odniesieniu do ogrodów Dalekiego Wschodu (chińskich i japońskich), które były urządzane w taki sposób, aby w jak największym stopniu były wkomponowane w otaczający je krajobraz [Szymańska 2001, 280]. Mimo, że na ogół parki, ogrody botaniczne i ogrody zoologiczne są odwiedzane przez mieszkańców miejscowości i obszarów, na których są one położone - niekiedy stają się celem przyjazdu turystów. Tym samym można je uznać - z powodu występowania ścisłych związków między przyrodą a kulturą - za spełniające wiele założeń tkwiących u podstaw idei turystyki zrównoważonej.

Turystyka uzdrowiskowa³⁵ najczęściej jest postrzegana jako najstarsza (fot. 6 na wkładce), tradycyjna i podstawowa forma turystyki zdrowotnej [Łęcka 2003, Hadzik 2009, Rogers 2009], która z kolei jest rozumiana jako dobrowolne i świadome udanie się na jakiś okres poza miejsce zamieszkania, w czasie wolnym od pracy, w celu regeneracji ustroju przez aktywny wypoczynek fizyczny i psychiczny. Specyfikę turystyki uzdrowiskowej wyznaczają dwa główne cele [Mika, Ptaszycka-Jackowska 2007]: leczenie różnego typu schorzeń i podnoszenie ogólnego stanu zdrowia przez zapobieganie schorzeniom. W związku z tym możemy mówić o szerokim wachlarzu motywacji turystycznych osób, które decydują się na wyjazd do miejscowości uzdrowiskowych. Z jednej strony jest to bowiem leczenie różnych schorzeń czy rekonwalescencja po przebytych chorobach, a z drugiej strony chęć poprawy urody, odreagowania stresu czy walki z nałogami [Durydiwka, Duda-Gromada 2009]. Należy jednak pamiętać, że podczas pobytu w uzdrowiskach kuracjusze, obok poddawania się różnorodnym zabiegom, mają czas wolny. W związku z tym oprócz typowej kuracji leczniczej należy uwzględniać również działalność turystyczno-rekreacyjną, której celem jest utrzymanie równowagi psychofizycznej człowieka [Hadzik 2009]. Autor wskazuje na trójfazowy cykl trwający trzy tygodnie i obejmujący: odpoczynek z zajęciami relaksacyjnymi, rekreacyjnymi i kulturalnymi, aktywność ruchową i zabiegi lecznicze, a także odprężenie psychiczne i edukację prozdrowotną.

Z dotychczasowych rozważań wynika, że turystykę uzdrowiskową wyróżnia przede wszystkim miejsce realizacji jej celów - uzdrowisko. Jedną z typologii miejscowości uzdrowiskowych ze względu na świadczone w nich usługi przedstawiła S.E. Spivack [1998]. Autorka wyróżniła uzdrowiska z usługami dla przyjemności (ang. amenity spa

³⁵ Fragment o turystyce uzdrowiskowej jest autorstwa Katarzyny Dudy-Gromady.