skanuj0018 (129)

38 I I Ml Ml V Ml I Al IYKI

najmniej niektóre z nich. I tak od ontologii (metafizyki ogólnej) bier/c ety- i ka pojęcie celu i dobra oraz pojęcie relacji bytowej, zwłaszcza relacji koniecznej; antropologia filozoficzna dostarcza jej koncepcji psychofizycz- i nej natury człowieka; natomiast tcodycca uzasadniając tezę o istnieniu Boga i zależności człowieka od Boga ustala tcistycznc i transcendentne podsta- I wy moralności. A zatem w dyskusji nad metodą etyki chrześcijańskiej nie I chodzi o wyeliminowanie założeń metafizycznych. Idzie tylko o to. aby je ] stosować w odpowiednim miejscu, a więc nie w punkcie wyjścia, ale w koń- I cowym etapie rozważań.

Zarysowany ostatni etap charakteryzuje się więc tym przede wszystkim. że jego zadaniem jest wniknąć w wewnętrzną strukturę badanego zjawiska i wykryć rządzące nią zasady. Jest to zatem swego rodzaju „filozofia bytu moralnego”, oparta już na wyraźnie sprecyzowanych ogólnofilozo-ficznych przesłankach filozofii chrześcijańskiej. Zmierza ona do rozwiązania postawionego uprzednio problemu, czyni to zaś formułując odnośną tezę filozoficzno-etyczną. Teza ta wchodzi tym samym w skład normatywnej teorii etyki chrześcijańskiej. Podsumowaniem tych uwag jest zatem stwierdzenie, że omawiany etap metody etyki jest etapem systemowym i teoriotwńrczym, ewentualnie tezo- lub norniotwórczym.

W zakończeniu omówionego zagadnienia podkreślić wypada, zc został przez nas naszkicowany zaledwie szkielet metody etyki w ujęciu jednego z wariantów filozofii tomistyczncj. Dla stworzenia bardziej wyczerpującego obrazu należałoby najpierw rozw inąć nieco szerzej to, co już zostało powiedziane. ponadto poruszyć niektóre zagadnienia zaktualizowane przez nieto-mistycznc kierunki filozoficzno-etyczne. Umożliwiłoby to ukazanie, w jaki sposób proponowana metoda etyki nadaje się do zaakceptowania takich elementów, jak np. systematyczna analiza języka potocznego czy też wykorzystanie zjawiska sporów etycznych w dochodzeniu do w łaściwych etyce twierdzeń nortmlywnych. Szczupłość miejsca, jakie przeznaczyć można na wstępne zagadnienia etyki, zmusza do zasygnalizowania tylko tych problemów, bez wdawania się w dokładniejszą ich analizę.

Etyka a metafizyka

W świetle wyłożonego poglądu na metodę etyki nic ulega wątpliwości, że etyka normatywna będąc nauką filozoficzną zbudowana jest zawsze na odpowiedniej metafizyce, czyli zespole ogólnofilozoficznych założeń. 7. nich czerpie właściwe sobie spojrzenia na człowieka i jego miejsce we wszech-świccic, co pociąga za sobą odpowiednie rozumienie działania człowieka

. i • pikującej jc moralności. Związek między etyką tomistyczną a metafi-k i powiedzmy lepiej, filozofią tomistyczną jest ścisły i nierozerwalny. I>c-■ > '• on o jej systemowej jednolitości i zwartości.

|n i. c| /resztą być nie może. Historia etyki poświadcza, że każdy wielki n m ctyc/ny wyrósł z jakiegoś systemu ogólnofilozoticzncgo i na nim się i n u Widać to również u autorów programowo głoszących etykę empi-. .• n i wolną od wszelkich założeń światopoglądowych: poglądy etyczne

•    i ii>m.kiego, mimo empirycznej etykiety, w rzeczywistości zakładają rewo . in.itcrializm. Nawet Epikur, mimo że swą fizykę (filozofię przyrody) fHim >.w.il iako nadbudowę etyki, u podstaw etyki zakładał jednak fundamen-> iim t. umiłowania kanoniki, mianowicie jej sensualizm.

I t\l>i a inne nauki

l».>/w.»/ania nad metodą etyki dowiodły, że etyka pozostaje wwiclostron->>.. ii i Ścisłych związkach z innymi dyscyplinami filozoficznymi i szczegóło-urn Ponieważ zw iązki te wpływają w bardzo istotny sposób na kształtowa-i,    , teoretycznego profilu etyki, wymagają dokładniejszego omów ienia.

I I tyka a pozostałe dyscypliny filozoficzne

I «\k.i posiada wspólny z dyscyplinami filozoficznymi przedmiot for-" iln metodologiczny, dzięki czemu wszystkie stanowią tylko część jedli- . '..nic/ncj całości określanej ogólnie jednym mianem filozofii bądź •• ■ n.k filozoficznych. Mimo to każda z nich ma swój własny przedmiot inni. 11tilny i formalno-treściowy, co znowu pozwala jc od siebie nawza-........Iróżnić.

W •. akie wszakże dyscypliny filozoficzne dzielą się na dwie zasadni-

■    <• nipy jedne z nich tworzą tzw. filozofię praktyczną, inne natomiast

•    filozofię teoretyczną. Różnią się one między sobą tym, że filozofia

■    • im zna opracowuje ogólną teorię wszelkiego bytu oraz jego podsta-»••> %. fi kategorii szczegółowych, filozofia zaś praktyczna zmierza do zbu-ii nii.i teorii działania bytu rozumnego, w naszym wypadku działania

i di co, godziwego. W tym założeniu jest rzeczą jasną, że etyka zalicza dt.i/w filozofii praktycznej.

I*i /y okazji należy zaznaczyć, że tomistyczny sens filozofii praktycznej nie i ‘ . in o... sic wcale z pojęciem prakseologii wprowadzonym do filozofii przez, i i Kotarbińskiego. W rozumieniu bowiem lego autora prakseologia ozna-11, . i ię sprawnego działania i stawia sobie /a cel sformułowanie zasad icch-