skanuj0022

48 Agresja seksualna

etap przechodzenia z nerwicy (obsesyjnej), w której występują dosyć silne tendencje do samoobwiniania się, w perwersję, kiedy te skłonności stopniowo zanikają. Ponieważ jednak pojawienie się perwersji nie likwiduje w sposób automatyczny działania lęku, dosyć silnie występuje w tym przypadku mechanizm „bezmyślnego usztywniania reakcji”, czyli fiksaqi, co pozwala na okresowe przytłumienie lęku. I tak jak uzależniony od alkoholu osobnik topi swe wyrzuty sumienia i inne smutki w kieliszku, tak uzależniony od sadystycznie wynaturzonych potrzeb seksualnych seryjny morderca topi swe wyrzuty sumienia w krwi kolejnych ofiar!

“Działanianirechaniżmów powstawania skłonności do tak^- makabrycznych czynó^rjakrseryjne zabójstwa nie dasię~ wytłumaczyć bez zastosowania bardzo płodnegointelektualnie pomysłu Heinża Kohutao „narcystycznym uszkodzeniu ja”. Uszkodzenie to jest wynikiem wadliwej socjalizacji i nagromadzenia ślęTicznych frustracji w życiu danego osobnika, szczególnie zaś takich, które wyraźnie godzą w ja idealne. Człowiek o tym typie uszkodzenia ja przejawia, zdanieffi KóHuta^ selektywnie skierowaną na określoną osobę, grupę osób lub zwierzę „całkowicie alogiczną”, „narcystyczną, nienawiść”, wyrażaiacą suTw _v,narcvstycżneTwściekłości” (narcis-sistic ragę), nad którą nie potrafi zapanować, mimo że inne płaszczyzny jego osobowości zdają się funkcjoriówacliormalnie do czasu aż całe jego jestestwo zostanie podporządkówanetej jednej „alogicznej emocji”!

Kohut, prezentując ten pogląd na zebraniu Nowojorskiego Towarzystwa Psychoanalitycznego przytoczył zgodnie ze stosowaną przez psychoanalityków praktyką bardzo klarowny wzór literacki takiego postępowania. Otóż cała powieść Hermana Melville’a Moby Dick osnuta jest wokół poczynań „oszalałego^- z nienawiści”^ kapitana Ahaba, który zemstę (na wielorybie) ućzymł pas]ą s^^ó źycia (pof. Kohut, 1982).

Próbę wytłumaczenia mechanizmów powstawania skłonności do popełniania seryjnych zabójstw na tle seksualnym w oparciu o teorię uczenia przedstawił Robert Hale (1993). W swych poglądacL autor ów wyszedł od zasygnalizowania cechy wspólnej występującej we wszystkich zeznaniach seryjnych morderców na tle seksualnym, a mianowicie, że każdy z nich doznaf w swym życiu jwł^LuIBólesnyęh upokorzeń, i to dotyczacychJbezpośrednio~Ich sprawności seksualnych albo związanych z seksem pośr^dnło^^npTukochana przeY chłopca matka „zdradziła go” żif znienawidzonym przezeń mężczyzną, uwielbiany przezeń ojciec pozostawił go w dzieciństwie i odszedł do innej, bardziej „seksownej” kobiety niż jego matka itp. Wzbierające się w chłopcu uczucie nienawiści rodzi więc chęć odwetu, który, zgodnie z prawami warunkowania kierowany bywa na osoby najbardziej podobne do tych, jakie w przeszłości upokarzały sprawcę seryjnych zabójstw. Takie właśnie osoby stają się celem makabrycznych reakcji odwetowych. Wielu jest jednak porzuconych czy nawet wyśmianych przez kobiety mężczyzn, a każdy chłopiec, jak dowodził Freud, Qdczuwa-.zazdro§ć p.jtnad«ę, alę_tylkQ_(na szczęście) bardzo niewie]jiJz-tego_powodumorduje!

Ci, .którzy „wybierają” ten makabryczny _,spasób„rozwiązywania swych problemów emocjonalnych znajdują się, zdaniem Hale’a, w sytuacji „zagwożdżenia wzmocnień” (nonreward situatioń). Ma ono miejsce wtedy, gdy jedno wzmocnienie (pozytywne lub negatywnej blokuje zadziałanie następnego, następuje wówczas sztywna, kompulsywna reakcja - w tym przypadku powtarzające się unicestwianie osób przypominających (wyglądem czy zachowaniem) te, od których zabójca doznał upokorzeń.

Liczne upokorzenia doświadczane, w ciągu żarcia przez późniejszego se-ryjnegomordercę na tle seksualnym stanowią również kanwę teorii Davida Luckenbilla (1977^ który w swych poglądach wychodzi od pytania, dlaczego do „wyrównania długów ze społeczeństwem”, od którego seryjny morderca doznał wielu upokorzeń, nie wystarczy jedno morderstwo jako makabryczna postać odwetu, po którym rachunki zostałyby wyrównane, dlaczego tych morderstw „musi być7xała seria? W wyjaśnianiu tej kwestii Luckenbill idzie innym tropem myślowym niż pozostali wymienieni autorzy.

Jego zdaniem upokorzenia te albo miały .miejsce przy świadkach, albo też Były upubliczniane poprzez ujawnianie niepowodzeń w życiu intymnym. Stanowiący zaś odwet mord na de seksualnym nie może zlikwidować poczucia doznanej krzywdy, ponieważ ofiary, jako świadkowie tego makabrycznego wydarzenia, a zarazem osoby ucieleśniające dawnych krzywdzicieli, najczęściej nie przeżywają odwetu za doznane krzywdy. Skutkiem tego żądza odwetu stanowiąca motor zabijania kolejnych ofiar nie zostaje zlikwidowana.

Ostatni pogląd może mieć szczególnie dobre zastosowanie w przypadku typu zabójców na de seksualnym, których głównym motywem popełniania morderstw jest pogoń za silnymi wrażeniami, jako że przedstawiciel tego typu, jak pamiętamy, szczególnie duży nacisk kładzie na demonstrowanie swej siły, inteligencji i rozległej gamy pomysłowości w dręczeniu ofiary, której paradoksalnie nie daje możliwości, aby świadczyła o tych jego zaletach.