skanuj0009

22    Agresja seksuallfl

właściwości warunkowania instrumentalnego pozwala m.in. wyjaśnić tik ważny problem w powstawaniu różnych rodzajów przestępstw seksuffl-nych, jak wpływ fantazji seksualnych na późniejsze realne doświadczę:® w tej sferze aktywności. Pamiętaćbowiem należy, że najczęściej zanim aę spełni akt seksualny na jawie, wielokrotnie przedtem „spełniałjsię!l-Jił w marzeniach, i to przeważnie według scenariuszy trudnych lub zgołani® możliwych do realizacji w życiu realnym. Rzecz w tym, że owe z natury często'nieokiełznane wędzidłami rzeczywistości sceny, rozgrywające-sięiv wyobraźni zyskują wzmocnienie (i to najczęściej bardzo silne) w całkosadi cie realnym wymiarze - powodują narastającą przyjemność, wypływającą ze wzrastającego podniecenia seksualnego, które prowadzi zazwyGzaj-djo masturbacji^ kończącej- się orgazmem. A ten ma, jak wiadomo, -„kosmica»i ^ną” wręcz siłę wzmocnienia! (Reich, 1996). Prawidłowość ta tłumaczy więc zarówno niebywałą uporczywość utrzymywania się dewiacyjnych form zaspokojenia seksualnego, jak i wielką trudność resocjalizacji tegd rodzaju wypaczeń zachowania, do czego jeszcze będę nawiązywał niejedl nokrotnie.

Także i trzecia postać warunkowania, czyli warunkowanie zastępczej odgrywa dużą rolę w powstawaniu i utrwalaniu, dewiacji seksualnych. Istota^tegcr warunkowania-rrajbardźiei widoczna jest woddziaływaiihi pornografii, wokół której toczy się taFwiele sporów. Osob^jnyślą® konSerwafywnfe żądająjejcałkowitego zakazu, liberalnie zaś usposobione uważają ją za urozmaicenie i stymulację różnych form uatrakcyjniania życia seksualnego. Ja sam bliższy jestern stanowisku liberalnemu^JPornO-jjrafię porównałbym do soli, która ponoć sama w sobie nie jest najzdrowi sza, jednak bez niej potrawy nie mają dobrego smaku. Stosując zaś ten, jakże powszechny środek polepszający smak, trzeba bardzo uważać, aby nie przesolić!

Niemniej jednak w przypadku kształtowania postaw i rodzajów preferencji seksualnych, pornografia zawiera elementy niebezpieczni® ukazujące niepożądane modele zaspokojenia seksualnego. Dotyczy 'ro szczególnie tzw. ostrej pornografii, bazującej na scenach sadomasochjk r\ stycznych. Trudno jednak rozstrzygnąć, czy nabyte wcześniej skłonności! / do agresji seksualnej i seksualnego wykorzystywania dzieci przejawiają się $ także zwiększonym zainteresowaniem materiałami pornograficznymi* czy n też to kontakt z takimi materiałami wyzwala skłonności, o których mowafl Wiele badań wskazuje, że przestępcy seksualni (zarówno dokonujący: gwałtów, jak i seksualnego wykorzystywania dzieci) o wiele częściej oglą-*

iliih materiały pornograficzne niż osoby niewykazujące takich skłonności (jtni Carter i in., 1987). Z tego względu zasadnicza większość progra-fjlńw rewocjalizacyjnych zdecydowanie zakazuje kontaktu z materiałami Hnoamficznymi, chociaż istnieją i takie poglądy, według których mate-Hrtlv pornograficzne mogą mieć pozytywny wpływ na efekty resocjalizacji BlMtępców seksualnych.

I I. Pułapki samousprawiedliwień -model kognitywny

■Bulród wielu koncepcji modelu teoretycznego przestępstw seksualnych, « ■HWgólnid gwałtów, nie sposób pominąć argumentów tzw. ujęcia ■Bnltywnego, tym bardziej że - jak to szerzej przedstawię przy okazji pRdwiania oddziaływań resocjalizacyjnych - współczesna, najczęściej fftMflWuna strategia oddziaływań psychokorękgyjnych ma charakter ko-*śm)i y wih > behawioralny, czyli mówiąc najogólniej, ćwiczenia poprawnych MfłWyluiw i przyzwyczajeń muszą się opierać na zrozumieniu istoty i zaak-|^!f> p I o w 11 n i u konieczności wyuczonych zachowań.

Ujęcie kognitywne ma także swoistą filozofię dotyczącą genezy pin zeń ludzkiego zachowania, w tym także przestępstw seksualnych. (||rti g1ówną__przyczyna powstawanią.-a -przede^wszysridm_akcepto-BRlH agresji seksualnej i związanych z nią gwałtówjkwi wjsadliwej IIIł pi pi OtftCji wielu zjawisk J-jwyHarzeń. w_ ..wypaczeniu rozumienia” wfWlItllw disfortions) istoty sprawy, w uruchomieniu mechanizmów HlV*l»inia życzeniowego nastawionego na tworzenie interpretacji usprawiedliwiających takie czyny.

HllfiZ w tym, że wokół wzorców zachowań seksualnych oraz modeli Hlfllltducgo spełnienia powstało i powstaje wiele mitów, które sprzyjają, # fili we l tworzą przesłanki do wypaczenia rozumienia istoty wypaczonych ffilltt |i seksualnych! Jak wykazała już ćwierć wieku temu Catherine H. M»mi Im ni, w naszej kulturze funkcjonują trzy podstawowe-stereotypy na fHłitłi męskiej dommaęjl^któfe uzasadniaią ..naturalną” predylekcję-przed-< • i■ i• li tegogatunku do gwałtów.^

I'Ir r wszy dotyczy męskiej aktywności i kobiecej pasywności. „Kobieta #aWs?.e mówi nie”, a zadaniem mężczyzny jest uświadomienie jej tego, co dnbte I doprowadzenie do realizacji tego „dobrego”, nawet poprzez gwałt! W mitologii wielu narodów oraz w literaturze pięknej gwałt występuje jako