skanuj0031 (76)

220 Rozdział 6. Język i mass media: znaczące płaszczyzny komunikacji

nie (Hass 1998). Krytycy twierdzą przy tym, że w najważniejszych programach telewizyjnych pomijana jest problematyka konfliktów rasowych, a mniejszości rasowe i etniczne pokazywane są z perspektywy białej większości (DeMott 1996).

M

Zjawisko negatywnej stereotypizacji lub ignorowania dotyczy nie tylko mniejszości rasowych i etnicznych, ale również i innych grup społecznych. Na przykład osoby niepełnosprawne fizycznie stanowią jedynie 1,5% bohaterów programów nadawanych w najlepszym czasie antenowym (Gerbner 1993). Z kolei, do niedawna bohaterów należących do mniejszości seksualnych najczęściej można było zobaczyć w filmach produkowanych bezpośrednio na zamówienie telewizji - czego przyczyną był wzrost zainteresowania mediów problemem AIDS. Jednakże w ostatnich latach liczba bohaterów będących lesbijkami i gejami w programach nadawanych w czasie największej oglądalności wzrosła. Na przykład w roku 1997 widzowie mogli śledzić wydarzenia z życia 18 lesbijek i gejów, odgrywających główne role w programach emitowanych w tym czasie; głównie były to komedie sytuacyjne. Wymienić wśród nich można na przykład Cartera Heywooda ze „Spin City”, który jest także pierwszym afroamerykańskim gejem odgrywającym główną rolę w serialu oraz Willa i Jacka z popularnego programu „Wdl and Grace”. Zdaniem jednego z komentatorów, fakt, iż bohaterowie będący gejami i lesbijkami pojawiają się coraz częściej w najlepszym czasie antenowym, sprawia, iż homoseksualizm „przestał już być nowością i jako zjawisko samo w sobie nie wywołuje już takiego zainteresowania, jak kiedyś” (cyt. za Bruni 1996).

Z kolei analiza programów informacyjnych prowadzi do wniosku, iż nastąpił istotny postęp w zakresie prezentacji w nich problematyki związanej z niektórymi grupami społecznymi. Do największych zmian w zakresie równouprawnienia kobiet doszło na poziomie lokalnych stacji telewizyjnych. W roku 1997 kobiety posiadały swoją reprezentację w 98% ekip przygotowujących programy informacyjne w lokalnych stacjach telewizyjnych; stanowiły one 37% ogółu zatrudnionych w tej sferze (Papper, Gerhard 1997). Na poziomie lokalnym rzadko spotkać można telewizyjną ekipę informacyjną, która złożona byłaby jedynie z mężczyzn, istnieje tu wyraźna tendencja do tworzenia płciowo mieszanych zespołów. Niestety, trzeba dodać, iż wobec kobiet stosuje się często podwójne standardy w pracy dziennikarskiej. Po pierwsze, w większym stopniu, niż dzieje się to w wypadku mężczyzn, oczekuje się, że będą one wyglądać młodo i bardzo atrakcyjnie. Po drugie, uważa się, iż jako dziennikarki powinny odnosić się do ludzi w bardziej „przyjazny sposób” niż ich współpracownicy płci męskiej (MRTW 1999c).

Na poziomie programów informacyjnych nadawanych przez stacje ogół-noamerykańskie postęp w zakresie równouprawnienia nie jest już w porównaniu ze stacjami lokalnymi tak widoczny. Codzienne wiadomości wieczorne w stacjach ABC, CBS i NBC są redagowane przez mężczyzn, choć kobiety przygotowują weekendowe dzienniki informacyjne i współredagują programy informacyjne w czasie najlepszej oglądalności. Badania wskazują jednak na fakt, iż odsetek kobiet-korespondentek przedstawiających wiadomości w tych trzech głównych sieciach telewizyjnych wzrósł znacząco od połowy lat 90. XX w. (w 1998 liczba krótkich nadawanych w trakcie głównych wiadomości reportaży informacyjnych przygotowanych przez dziennikarki stanowiła jedynie 22% ogółu reportaży tego typu; tworzyły one też tylko 13% grupy ekspertów spośród tych, których - w wymienionych wyżej stacjach - poproszono o skomentowanie najważniejszych wydarzeń) (MRTW 1998-B4).

Trzeba dodać, że mniejszości rasowe i etniczne (zarówno kobiety, jak i mężczyźni) nadal są w zasadniczy sposób niedoreprezentowane w działaniach telewizyjnych stacji informacyjnych, a zmiany w tym zakresie są w ostatnich latach niewielkie. W 1995 r. korespondenci z mniejszości przygotowali jedynie 12% krótkich reportaży informacyjnych nadawanych przez główne stacje, co stanowiło wzrost o 7% w porównaniu z rokiem 1990 (MRTW T996g). W 1997 r. mniej niż 1% informacji o wydarzeniach dotyczyło bezpośrednio mniejszości hispanoamerykańskiej bądź było z nią w mniejszym lub większym stopniu związane (MRTW 1998-B5). Podobnie w pierwszych sześciu miesiącach roku 1998, nie więcej niż 3 minuty i 30 sekund czasu antenowego głównych wiadomości największych stacji dotyczyło Amerykanów azjatyckiego pochodzenia (MRTW 1998-B6). Według rezultatów jednego z badań, jedynie 0,2% kobiet i mężczyzn pokazywanych w dziennikach informacyjnych to osoby niepełnosprawne (Gerbner 1993). Nie istnieją żadne dane na temat zakresu prezentacji lesbijek i gejów w dziennikach telewizyjnych w praktyce są oni jednak całkowicie ignorowani.

Dyskryminacja nie dotyczy tylko ilości czasu antenowego poświęcanego mniejszościom. W skali całego kraju osoby o innym niż biała kolorze skóry sta-nowią jedynie 8% kierowników telewizyjnych działów informacji (5% Afro-amerykanów, 1% Hispanoamerykanów, 1% Amerykanów azjatyckiego pochodzenia i 1% Amerykanów pochodzenia indiańskiego). Trzeba przy tym dodać, że większość z nich pracuje w małych niezależnych stacjach telewizyjnych, a nie w wielkich - działających w skali całego kraju - sieciach telewizyjnych (w tych ostatnich stanowią oni tylko 4% dyrektorów programów informacyjnych). Z kolei, procent kobiet pełniących funkcję kierowników telewizyjnych działów informacji spadł w ostatnim okresie (od 1988) z 18,5% do 14%, przy czym i w tym przypadku pracują one przede wszystkim w małych niezależnych stacjach, a nie w wielkich sieciach telewizyjnych (proporcja wynosi w tym zakresie 4 do 1). Tylko 13% kierowników działów informacyjnych w stacjach należących do wielkich sieci to kobiety (Papper, Gerhard 1997). Można oczekiwać, że w najbliższych latach, z powodu decyzji Sądu Federalnego, który zakwestionował w roku 1998 wymagania Federal Communications Commision (Federalnej Komisji ds. Komunikacji), zgodnie z którymi stacje telewizyjne zmuszono do przyjmowania do pracy i szkolenia osób reprezentujących mniejszości, przemysł telewizyjny stanie się jeszcze bardziej homogeniczny (Holmes 1998).