skanuj0036 (69)

232 5. Kulturowe aspekty turystyki zrównoważonej

Z turystyką literacką dosyć ściśle jest związana tzw. turystyka filmowa, którą A. Stasiak [2009,225] definiuje jako „...wszelkie podróże turystyczne śladami gwiazd filmu (aktorów•, reżyserów) i ich dziel, stwarzające okazję do głębszej refleksji i osobistego przeżywania utworów”. Podobnie, jak i w przypadku turystyki literackiej, cytowany autor dzieli turystykę filmową na turystykę biograficzną i turystykę fikcji filmowej. Na temat turystyki filmowej (i telewizyjnej) pojawiło się w ostatnich latach wiele publikacji [Beeton 2005, Frost 2006, Kim i in. 2009], w których można spotkać się z tezą, iż współcześnie coraz większa rzesza turystów przyjeżdża do miejsc opisywanych przez literaturę nie tyle z powodu zafascynowania treścią książki, co raczej jej ekranizacją.

Niekiedy turystyka literacka jest bliska tzw. turystyce sentymentalnej („turystyce nostalgicznej”). Jest tak zwłaszcza wówczas, gdy turyści odwiedzają regiony i miejscowości nie tylko zainspirowani literaturą (czy filmem), ale również ze względu na motywy osobiste - np. miejsce urodzenia, związki rodzinne itp. Zjawisko to można zauważyć m.in. wśród turystów z Polski odwiedzających dawne Kresy Wschodnie, a obecnie tereny na Litwie i w zachodnich częściach Białorusi i Ukrainy. Wiele osób uprawiających turystykę literacką przyjeżdża w okolice Nowogródka (Białoruś), czy do Wilna (Litwa) nie tylko z powodu inspiracji dziełami Adama Mickiewicza (1798-1855) czy Czesława Miłosza (1911-2004), ale ze względu na motywy wynikające z własnych przeżyć lub też przeżyć najbliższych.

Na podstawie tego, co wcześniej podano, w prezentowanej książce turystyka literacka jest rozumiana jako forma turystyki kulturowej, obejmująca wszystkie wyjazdy, dla których inspiracją są dzieła literackie i ich filmowe adaptacje, jak również życie ich twórców. Oznacza to, iż, przy tak szerokim traktowaniu tuiystyki literackiej, obejmuje ona zarówno odwiedzanie przez turystów miejsc pobytu pisarzy i poetów, jak i zwiedzanie opisywanych przez nich miejsc (również takich, które doczekały się jedynie drobnej wzmianki, ale stały się inspiracją do wyjazdu), a także plenerów filmowych, zarówno związanych z filmami powstałymi na podstawie wcześniej wydanych dzieł literackich, jak i produkcji telewizyjnych.

5.5.2. Turystyka literacka w koncepcji turystyki zrównoważonej

W porównaniu z innymi formami turystyki, które można uznać za bliskie założeniom turystyki zrównoważonej, turystyka literacka wyróżnia się kilkoma charakterystycznymi cechami.

Jedną z nich są dosyć ograniczone możliwości jej oddziaływania na miejscową gospodarkę, a zwłaszcza gospodarkę regionalną. Co prawda można znaleźć przykłady regionów, które czerpią dochody z racji odwiedzania ich przez turystów zainteresowanych przyjazdem do miejsc znanych z kart książek lub związanych z określonym pisarzem i poetą, ale jest ich niewiele. Do tej grupy regionów niewątpliwie należy Wyspa Księcia Edwarda (Kanada), gdzie mieszkała w fikcyjnej Avonlea bohaterka cyklu powieści „Ania z Zielonego Wzgórza” autorstwa Lucy Maud Montgomery [Fawcett, Cor-mack 2001], czy też kraina Lakę District w północnej Anglii [Butler-Adam 2003], skąd