skanuj0041

Rozdział 11

OBIEKTY ZWIĄZANE Z OBSŁUGĄ RUCHU NA DROGACH

11.1. Budynki starych poczt i zajazdów

Człowiek podróżował od niepamiętnych czasów, pokonywał wielkie przestrzenie pieszo lub konno, używając rozmaitych środków lokomocji, odpowiednie do stopnia rozwoju techniki.

Wzdłuż dróg i traktów rozwijało się budownictwo usługowe zaspokajające po-trzeby podróżnych i stanowiące zaplecze techniczne dla dróg i pojazdów. W dawnych czasach były to różnego rodzaju schroniska, zajazdy, karczmy i kuźnie.

Już w XVIII wieku rozwinięta była w Europie sieć pocztowa, a wspomnieć nałoży, że ówczesna poczta poza przesyłaniem listów i paczek zajmowała się przewożeniem podróżnych. Wzdłuż dróg rozmieszczone były takie obiekty, jak urzędy pocztowe i stacje przeprzęgowe tzw. poczthalterie. Budynki pełniły funkcję ekspedycji poczty, mieszkania pocztmistrza oraz pokoi noclegowych dla podróżnych, a wokół dużego podwórza ustawione były stajnie i wozownie (rys. 30).

Wcześniej aniżeli obiekty pocztowe pojawiły się w sąsiedztwie dróg zajazdy i gospody, w których podróżni znajdowali nocleg i posiłek. Odpowiednio duże pomieszczenia wozowni i stajni zapewniały ochronę dla koni, powozów i karet podróżnych.

Istotnym elementem ówczesnych obiektów była studnia, przeważnie umiesz-czona na środku podwórza. Wodę czerpano z niej do potrzeb gospodarskich i do pojenia koni. Bramy wjazdowe były szerokie, a podwórza obszerne, ponieważ musiały zapewnić swobodę ruchu ówczesnych pojazdów. Dyliżans zaprzężony w czwórkę koni osiągał długość 10 m, zaś przy szóstce koni 13 m, co odpowiada w przybliżeniu wymiarom dzisiejszych autobusów.

Równie ważne jak zajazdy były lokowane przy drogach kuźnie, gdzie podkuwano konie i wykonywano naprawy pojazdów, a należy pamiętać, że przy ówczesnym stanie dróg wypadki zdarzały się często,

/ chwil:| wejścia w użycie kolei poczta wycofała się / lunkcji przowoż.enia po dróżnych, .i jo) budynki powoli odsuwały się od dróg

Zachowane budynki dawnych poc/l i /ujazdów u/nawnno /wykln jaku . n bytki architektury i stanowią świadectwo rozwoju komunikacji,

Rys. 30. Zabudowania poczthalterii z I połowy XIX wieku

11.2. Współczesne obiekty usługowe przy drogach

Z upływem lat następował rozwój techniki, zmieniały się środki lokomocji Ku nie, które przeprzęgano w poczthalteriach, zastąpiły silniki spalinowe, w iiiiuj-,. powozów i dyliżansów pojawiły się wszelkiego rodzaju samochody od nrtohnwyi h, po autokary i potężne TIR-y. W ślad za rozwojem motoryzacji oku/alo mu ku nieczne wprowadzenie innych obiektów obsługujących nowe środki loknmoi )l, ii h kierowców i pasażerów.

Współczesne stacje benzynowe (paliw płynnych) i zakłady usług moloiy/myj nych zastąpiły dawne kuźnie i stacje przeprzęgowe. Przy stacjach bon/ynowyi.h rozwinęły się punkty sprzedaży drobnych akcesoriów motoryzacyjnych, .1 luk.-n przydatnych w podróży drobiazgów i artykułów spożywczych.

Dużą rolę odgrywają obecnie motele, które podobnie jak dawniejszo ohlnkly zapewniają posiłki 1 nocleg podróżnym, a samochodom ochronę na slr/o/nnyi h parkingach.