skanuj0069 (24)

inne klasyczne formy uczenia się. Forma wspomaganego komputerowo uczenia się stwarza, choćby w grach edukacyjnych, możliwości manipulowania przez program stopniem poczucia kontroli podmiotu nad sytuacją.

Opisywanie uczenia się w kategoriach warunkowania utrwaliło tradycję posługiwania się pojęciami: powtarzanie, wzmocnienie pozytywne i negatywne, kara i nagroda. Wpływ wzmocnień na efekty uczenia się był wielokrotnie opisywany w podręcznikach dotyczących uczenia się (por. Budohoska, Włodarski, 1977; Atkinson, Atkinson i Hilgard, 1983), Omawiana tu forma uczenia się stwarza możliwości elastycznego manipulowania wzmocnieniami: stałego, zgodnego z wcześniej programowanym rozkładem lub zmiennego, dostosowanego do wyników kolejnych etapów uczenia się. Nie bez znaczenia jest prawdopodobnie również zjawisko pozytywnego wzmacniania czynności uczenia się przez samą aktywną pracę z urządzeniem pracującym w trybie interakcyjnym. Wspomniane tu możliwości, dotyczące samego tylko warunkowania, pokazują znaczny potencjał tkwiący w metodzie uczenia się wspomaganego komputerem.

Podkreślany przez wszystkich autorów wpływ powtarzania na wyniki uczenia się nabiera specyficznego wymiaru w kontekście używania mikrokomputera, urządzenia zdolnego maksymalizować ilość powtórzeń w jednostce czasu, optymalizować rozłożenie powtórzeń w czasie przy jednoczesnym minimalizowaniu (np. za pomocą odpowiedniej strukturalizacji materiału) skutków znużenia. Kwestią otwartą pozostaje jednak pytanie o to, czy mamy do czynienia z sytuacją jakościowych zmian w procesie uczenia się, czy też ewentualna poprawa wyników pozostaje prostą funkcją optymalizacji czynności powtarzania materiału.

Woodworth i Schlossberg (1963) piszą o pozytywnym wpływie próbnego odtwarzania wyjaśniając ten wpływ stymulowaniem aktywności, zwiększaniem motywacji i przybliżaniem celu. We wspomaganym przez komputer uczeniu się elementy próbnego odtwarzania obecne są niemal stale. W przypadku programowanego uczenia się odpowiednikiem próbnego odtwarzania są testy kontrolne po każdej fazie uczenia się partii materiału. W przypadku gier edukacyjnych każde użycie tej samej gry może być interpretowane jako narzucenie kolejnego próbnego odtworzenia materiału.

Na stronie 159 niniejszego rozdziału opisano badania eksperymentalne nad wpływem nastawienia na wyniki uczenia się. Tradycyjnie manipuluje się nastawieniem przez podanie odpowiedniej instrukcji nastawiającej. W przypadku użycia mikrokomputera otwierają się nowe możliwości manipulowania nastawieniami. Sam przebieg początkowych faz pracy z komputerem może być tak zaprogramowany, aby wytworzyło się żądane nastawienie.

W podobny sposób można manipulować nie tylko tym rodzajem filtrów, jakim są nastawienia. Prawdopodobnie sam fakt użycia takiego, a nie innego, narzędzia wspomagającego uczenie się, jest również nałożeniem okreś-

167