skanuj0084 (25)

•Witruwiusz 75

wszystkim trzeba się starać o to, by dostęp do muru nie był łatwy dla szturmującego; linię murów powinno się ciągnąć wzdłuż stromego zbocza i tak obmyślić, żeby drogi wiodące do bram nie szły prosto, lecz na ukos z lewej strony. W tym wypadku atakujący będą zwróceni do muru prawą stroną, nie chronioną przez tarczę. Miasta nie powinno się zakładać na planie kwadratowym ani z wysuniętymi narożnikami, lecz w kształcie kolistym, aby z wielu miejsc można było dostrzec nieprzyjaciela. Mury miejskie o występujących narożnikach są trudne do obrony, gdyż narożnik bardziej chroni nieprzyjaciela niż oblężonego. Grubość zaś muru, sądzę, powinna być taka, żeby idący po nim uzbrojeni ludzie bez trudu mogli się wyminąć. Równocześnie w grubości muru powinny być jak najgęściej umieszczone wiecznotrwałe, osmolone pale z drzewa oliwnego, aby obie ściany zewnętrzne muru, spojone tymi balami jakby klamrami, uzyskały nieprzemijającą trwałość. Drzewo oliwne nie ulega bowiem ani gniciu, ani niepogodzie, ani starości, a nawet zakopane w ziemi i umieszczone w wodzie pozostaje nie uszkodzone i stałe nadaje się do użytku. Jeśli w ten sam sposób wzmocni się nie tylko mury, lecz także podmurowanie oraz te ściany, które mają mieć grubość murów obronnych, nieprędko ulegną one uszkodzeniu. Odstępy między wieżami nie powinny być większe niż na odległość strzały, ażeby w razie ataku na jedną z wież można go było odeprzeć z wież znajdujących się po prawej i lewej stronie, przy pomocy skorpionów i innych machin. Również w murze od wewnętrznej strony wież powinny być przerwy odpowiadające średnicy wież; ponad przerwami powinny być przerzucone mostki z belek nie umocowane żelazem. Jeśli bowiem nieprzyjaciel zajmie jakąś część muru, obrońcy odetną go i —-o ile się pospieszą — nie dopuszczą do tego, by się wdarł w pozostałe części wież i murów, o ile nie zechce skakać w dół. Wieże trzeba więc budować albo okrągłe, albo wieloboczne; kwadratowe bowiem wieże łatwiej ulegają zburzeniu przez machiny oblężnicze, gdyż tarany uderzając kruszą narożniki, przy zaokrągleniach natomiast, uderzając ku środkowi, tarany jakby klinują mury i nie mogą wieży uszkodzić. Pewniejsze są jeszcze wieże i mury obronne połączone z wałami, gdyż nie mogą im zaszkodzić ani podkopy, ani tarany, ani żadne inne machiny oblężni-cze. Lecz nie wszędzie należy wprowadzać wały, a jedynie tam, gdzie z wysoko położonych miejsc leżących poza obrębem muru łatwo jest podejść pod mur przy oblężeniu. Na takich terenach należy przede wszystkim wykonać jak najszerzej jak najgłębsze losy. Następnie na dnie fosy należy wybudować mur oporowy takiej grubości, aby łatwo mógł wytrzymać ciężar nasypu. Polem trzeba wznieść od strony wewnętrznej drugi mur tak od zewnętrznego oddalony, aby kohorty mogły się ustawić na szerokości wału w szyku bojowym, gotowe do obrony. Skoro wzniesie się oba fundamenty w takiej od siebie odległości, należy je ponadto połączyć murami poprzecznymi w kształcie grzebienia (podobnymi do zębów piły). Przez ustawienie tych murów masy ziemi zostaną rozdzielone na małe części i nie będą mogły napierać całym ciężarem i rozsadzać muru oporowego. Jeśli idzie o sam mur i o materiał, z jakiego powinien być zbudowany lub wykonany, tego się nie da z góry określić, gdyż nie wszędzie występuje taki materiał, jakiego sobie życzymy. Lecz tam, gdzie mamy cios, kwarcyt, kamień łamany albo cegłę bądź wypalaną, bądź surową, takim właśnie materiałem musimy się posługiwać. Nie wszędzie bowiem, tak jak w Babilonie — gdzie mając dużo asfaltu użyto go zamiast piasku i wapna przy wznoszeniu murów z palonej cegły — występuje tak użyteczny materiał budowlany, żeby z jego pomocą można było stawiać mury o nieprzemijającej trwałości i bez wad.

Rozdział szósty

Po otoczeniu miasta murami przystępuje się do wytyczania wewnątrz miasta placów, ulic głównych i uliczek, zależnie od strony świata. Będą one prawidłowo biegły, jeśli będą zasłonięte od wiatru. Zimne wiatry są dokuczliwe, ciepłe przynoszą choroby, wilgotne są szkodliwe; dlatego też wydaje się, że należy unikać tego zła, aby nie zaszło to, co w wielu miastach zdarzać