skanuj0125 (15)

Rys. 6.17. Wyznaczanie momentów tarcia: a) na gwincie, b) na powierzchni oporowej

Moment oporów ruchu na gwincie M_T1 oblicza się na średniej średnicy roboczej gwintu d_s (rys. 6.17a)

M_T1 = F^- = 0,5Q-d_s-t_S(y±fi')    (6.8)

Moment tarcia na dodatkowej powierzchni oporowej (rys. 6.176) oblicza się z wzoru

M_T2 = Ql*r_ir    (6.9)

w którym:

H — współczynnik tarcia na powierzchni oporowej,

r_ir — średni promień powierzchni styku.

Do obliczeń przyjmuje się zwykle r,. = gdzie:

D_z — średnica zewnętrzna powierzchni oporowej nakrętki (dla nakrętek sześciokątnych i kwadratowych — rozwartość klucza),

D_w — średnica wewnętrzna powierzchni oporowej (średnica otworu na śrubę).

Całkowity moment skręcający, niezbędny do obracania nakrętki lub śruby, wynosi

^Ms = M_T1+M_T2 = 0,5 Q-d_s-tg{y±p') + Q-fi-r_ir    (6.11)

W czasie pracy (dokręcania nakrętki, podnoszenia ciężaru) moment M_s jest równoważony przez moment wywołany siłą ręki F_r przyłożoną na czynnej długości klucza /

M_s = F_r-l    (6.12)

Dla małych śrub z gwintem metrycznym (do M12) i przy użyciu znormalizowanych kluczy moment wywołany maksymalną siłą ręki (F_r « 300 N) znacznie przekracza wartość momentum skręcającego M_s, jaki może przenieść śruba. Aby uniknąć zniszczenia (zerwania) gwintu, należy dokręcać małe nakrętki (do M12) na wyczucie, nie wykorzystując w pełni siły ręki.

Sprawność i samohamowność gwintu. Przy zamianie ruchu obrotowego na postępowy sprawność gwintu rj_g wyznacza się jako stosunek pracy użytecznej do pracy włożonej, przy czym pracę odnosi się do jednego obrotu śruby (nakrętki)

L_u _ Q P    Q-n-d_s-tgy    tgy

^łlg^K⁼ 2n-M_Tl ⁼ 2k■ 0,5(2 -d_s- tg (y + pO ⁼ tg (y + p')    ^{6U)

126