skanuj0138 (14)

Przy nacinaniu gwintu na całej długości trzpienia oraz w gwintach walcowanych stosuje się wyjście gubione (rys. 6.25a). Jest ono jednak niekorzystne, ponieważ powoduje spiętrzenie naprężeń, a także, zwłaszcza przy toczeniu gwintów trapezowych — trudności wykonawcze. Lepszym rozwiązaniem jest wyjście podcięte (rys. 6.25b) lub wtoczone (rys. 6.25c), przy czym zakończenie gwintu wg rys. b umożliwia całkowite wkręcenie nakrętki — aż do powierzchni oporowej na czole łba śruby. Pod względem wytrzymałościowym najkorzystniejsze jest wyjście odsądzone (rys. 6.25d). Projektując śruby narażone na obciążenia zmienne należy dążyć do maksymalnego ich odciążenia od momentów zginających i skręcających (np. rys. 6.15Ó, c).

Rys. 6.25. Łagodzenie karbu na wyjściu gwintu

Powierzchnie gwintu i trzpienia śruby powinny być gładkie (np. w granicach R_z = 0,32; 0,16 jum), ponieważ w przypadku powierzchni o niewielkiej chropowatości uzyskuje się zwiększenie wytrzymałości zmęczeniowej śruby.

Na zwykłe łączniki gwintowe (śruby, nakrętki) stosuje się stale niestopowe konstrukcyjne zwykłej jakości, np. St3S, St4S, St5 lub stal automatową (np. Ali, A45 — wg PN-73/H-84026), pozwalającą na uzyskanie gładkich powierzchni po obróbce skrawaniem. Śruby ze stali węglowych konstrukcyjnych wyższej jakości, np. 35, 45, 55, lub ze stali stopowych stosuje się w budowie maszyn w przypadkach, gdy zależy nam na stosowaniu śrub o odpowiednio wyższej wytrzymałości.

Dla zabezpieczenia śrub przed korozją stosuje się utlenianie (oksydowanie), miedziowanie itd.

Przy projektowaniu połączeń o niewielkich wymaganiach wytrzymałościowych zaleca się stosowanie łączników znormalizowanych.

Projektowanie połączeń gwintowych polega na:

•    ustaleniu wymiarów śrub w zależności od rodzaju obciążenia — wg poznanych wzorów wytrzymałościowych;

•    zaprojektowaniu kształtów elementów łączonych.

Złącza gwintowe najczęściej stosowane pokazano m.in. na rys. 6.1 i 6.13. Projektując kształty elementów łączonych należy zapewnić swobodny dostęp do kluczy przy dokręcaniu śrub. Połączenia narażone na zmienne obciążenia, drgania itp. powinny być zabezpieczone przed samoczynnym odkręcaniem nakrętek. Rodzaj zabezpieczenia powinien być dobrany w zależności od warunków pracy, np. w połączeniach gwintowych, pracujących przy ruchu obrotowym (uchwyty mocowane na końcówkach wrzecion obrabiarek skra-

138