skanuj0239 (4)

Pierścienie łożysk są ustalane wzdłużnie również za pomocą pierścieni sprężynujących (rys. 10.22), osadzanych w kanałkach wału lub korpusu łożyska (rys. 10.19d) albo w rowku pierścienia zewnętrznego łożysk serii 60, 62, 63, 64 typu N lub NR (rys. 10.19e).

Omówiona zasada ustalania wzdłużnego jest stosowana dla prawie wszystkich łożysk kulkowych i walcowych. Nieprzestrzeganie tej zasady może doprowadzić do zakleszczenia elementów tocznych i zniszczenia łożyska, przy czym zakleszczenie może wystąpić przy montażu lub w czasie pracy w wyniku wydłużenia wału.

W przypadku łożysk skośnych jednorzędowych lub łożysk stożkowych (rys. 10.19c) podczas ustalania wzdłużnego jednocześnie reguluje się wielkość luzu wzdłużnego, stosując odpowiedni zacisk wstępny. O prawidłowej pracy łożysk tocznych decydują również pasowania pierścieni łożyska z wałem i oprawą. Przy doborze pasowań w szczególności należy przestrzegać, aby:

•    w czasie pracy łożyska istniał właściwy luz poprzeczny, zabezpieczający

przed zakleszczeniem się elementów tocznych między bieżniami;

•    nie wystąpiło obracanie się pierścieni łożyska względem wału i oprawy.

W czasie pracy łożysk tocznych (poza łożyskami wzdłużnymi) po obciążonej stronie elementy toczne stykają się z bieżniami obu pierścieni. Najkorzystniejsze warunki pracy istniałyby wówczas, gdyby elementy toczne stykały się z bieżniami również po stronie nie obciążonej, między innymi ze względu na rozłożenie siły nacisku na prawie wszystkie elementy toczne. Taki stan jest jednak bardzo trudny do osiągnięcia, dlatego w łożyskach tocznych występuje najczęściej minimalny luz roboczy.

Rozpatrując warunki pracy łożyska wyróżnia się trzy podstawowe przypadki obciążenia łożyska:

1)    obciążenie wirujące pierścienia wewnętrznego przy jednoczesnym obciążeniu miejscowym pierścienia zewnętrznego (pierścień wewnętrzny obraca się względem nieobracającego się obciążenia i pierścienia zewnętrznego), np. w skrzyniach przekładniowych; jest to przypadek najczęściej występujący w praktyce (tzw. ruchomy wałek);

2)    obciążenie miejscowe pierścienia wewnętrznego, natomiast obciążenie wirujące pierścienia zewnętrznego (tzw. ruchoma oprawa); przykładem tego rodzaju obciążenia może być łożysko nie napędzanego koła samochodu;

3)    kierunek obciążenia obu pierścieni zmienia się, np. gdy na oba pierścienie działają obciążenia wirujące i oscylujące; przykładem mogą być sita, maszyny wibracyjne itp.

W pierwszym przypadku pierścień wewnętrzny jest osadzany ciasno, a zewnętrzny z niewielkim luzem, a w drugim — odwrotnie. W trzecim przypadku należy ciasno osadzać oba pierścienie.

W podanych przypadkach podczas montażu (wciskania) pierścienia powstają w materiale pierścienia odkształcenia sprężyste, powodujące zmniejszenie wstępnego luzu łożyskowego (istniejącego przed jego zamontowaniem),

239