skanuj0118 (Kopiowanie)

Łożysko hydrofobowe może być również nierozpuszczalne w woda gdyż jest wytwarzane z takich polimerów, jak polietylen, polichlorek urifl nylu, polioctan winylu lub substancji nieorganicznych jak siarczan wapniowy. Uzyskujemy wówczas tzw. tabletki szkieletowe (ryc. 9.59), do których można wprowadzać jedynie substancje lecznicze dobrze rozpui czalne w wodzie. Ich uwalnianie polega na wymywaniu z porów w szki lecie utworzonym z nierozpuszczalnej substancji. Szybkość uwalniał zależ}^- od ilości cieczy wnikającej do wnętrza szkieletu w jednostce czas, co można regulować porowatością szkieletu, kształtem tabletki, stosunkien

Ryc. 9.59. Uwalnianie substancji leczniczej z t 0    b    ^c ___    szkieletowej: a — substancja lecznicza (pola z

iOf,    ^    /f,ęglh    nione) zawarta jest między nierozpuszczalną sub

Łwlk    |m}P A    tworzącą szkielet tabletki (pola białe), b — sub

\Sjy lecznicza wymyta z zewnętrznych części tabletki, e szkielet tabletki po całkowitym wymyciu substai leczniczej

ilości substancji leczniczej do substancji tworzącej szkielet, a także ewentu- | alnym dodatkiem łatwo rozpuszczalnej substancji obojętnej. Na wielkoś tę wpływa również siła zgniatania w czasie tabletkowania. Na szybkoś uwalniania substancji leczniczej z tabletek szkieletowych wpływa również szybkość jej dyfuzji po rozpuszczeniu, z wnętrza szkieletu do otaczającej cieczy. Wielkość dyfuzji zależy od stałej dyfuzji, powierzchni, na której ona zachodzi i od różnicy stężeń. Tabletki szkieletowe nie rozpadają się w przewodzie pokarmowym i zachowują pierwotny kształt. Uwalnianie z nich ma charakter przedłużonego uwalniania, tj. szybkość uwalniania maleje z czasem. Przykładem tego typu tabletek jest Phenformin prolon- f gatum (Polfa).

Tabletki mogą być tłoczone również z substancji leczniczych zmodyfi- I kowanych chemicznie, np. przez wytworzenie kompleksów lub wiązanie na jonitach. W przypadku kompleksu uwalnianie odbywa się po uprzedniej jego hydrolizie w przewodzie pokarmowym, dlatego też tabletki zawierają zazwyczaj, oprócz substancji leczniczej związanej w kompleks, dawkę inicjującą substancji niezwiązanej, uwalniającą się natychmiast.

Substancje lecznicze osadzone na jonitach mogą być podawane w po- j staci płynnej zawiesiny, w kapsułkach żelatynowych lub po stabletkowaniu. 3 Uwalnianie odbywa się na skutek wymiany jonowej w przewodzie pokarmowym. Żywiczan złożony z żywicy o grupach kwasowych i zasadowej f substancji leczniczej w zetknięciu z kwasem w żołądku uwalnia chloro- [ wodorek substancji leczniczej, natomiast w jelicie uwalnianie spowodowane M jest wymianą jonów z chlorkiem sodowym.

W żołądku:

żywiczan zasadowej substancji leczniczej + HC1 —► kationit H⁺ + sub- 3 stancja lecznicza • HC1.

W jelicie:

żywiczan zasadowej substancji leczniczej + NaCl -► żywiczan Na* + B + substancja lecznicza • HC1.

234 Zarys biofarmacji

Podobnie zachowują się sole kwaśnych substancji leczniczych z amonitami.

W żołądku:

sól anionitu z substancją leczniczą 4- HC1 anionit HC1 + substancja lecznicza.

W jelicie:

sól anionitu z substancją leczniczą + NaCl -*■ anionit HC1 -f sól Na⁺ substancji leczniczej.

Dodatkowe spowolnienie uwalniania substancji leczniczej z jonitu można uzyskać przez powlekanie, np. woskiem.

9.12.3. Systemy terapeutyczne o kontrolowanym uwalnianiu substancji leczniczej

W latach siedemdziesiątych do lecznictwa zostały wprowadzone tzw. systemy terapeutyczne. Są to urządzenia lub postacie leku zawierające substancję leczniczą uwalnianą w sposób ciągły, zgodnie z kinetyką 0 rzędu, z ustaloną z góry szybkością, przez określony czas i w określonym miejscu podania. Celem ich stosowania jest stały, długotrwały nadzór nad podawaniem substancji leczniczej do organizmu.

Pozanaczyniowe podawanie leków 235