img048

len sam gabinet może być również sceną dla rodzica, który tłumaczy się z powodów zaległości w opłatach lub sceną dla nauczyciela, który chce przekonać zwierzchnika np. do konieczności wprowadzenia zmian organizacyjnych W sali przedszkolnej, ograniczonej ścianą i zamkniętymi drzwiami, zazwyczaj na eksponowanych miejscach znajdują się ładne kwiaty, ciekawe reprodukcje, nowe atrakcyjne zabawki. Niejednokrotnie te ciekawe zabawki (duży, biały, puszysty miś) stanow ią wyłącznic dekorację i nic są udostępniane dzieciom do zabawy. Dostęp do nich b\Ava swoistą nagrodą nauczyciela za pożądane zachowanie dziecka. Tego luź, zza zamkniętych drzwi sali przedszkolnej nic widać. Nauczyciel, który nie prowadzi w wyznaczonym czasie zajęć z dziećmi, zazwyczaj siedzi przy biurku, zaskoczony nagłą wizytą dyrektora stara się sprawiać wrażenie, że wykonuje czynności administracyjne Za kulisami biurka może ukryć swoje lenistwo, niedyspozycję do pracy lub niechęć do niej.

Korytarz, znacznie mniej ograniczony fizy czną barierą percepcji niż pozostałe pomieszczenia przedszkola, staje się sceną, na której aktorem jest pracownik techniczny, chcący pokazać swoje zaangażowanie w pracę (praca na pokaz), sprząta wolno i starannie. Dzieje się tak w czasie, gdy domniema, iż jest obserwowany. Jeżeli sądzi, że nikt go nie w idzi lub podczas nieobecności dyrektora w przedszkolu sprząta szybko, by zejść z potencjalnego pola widzenia i schować się za kulisy.

Dla dzieci (przede w szy stkim starszy ch grup) szczególną sceną jest wydzielony fragment sali wraz z stolikami i tablicą. Jest to przestrzeń przeznaczona na naukę i posiłek. Dzieci tu mogą brać udział w' występie mającym wykazać ich umiejętności, wiedzę i szacunek dla nauczyciela. Ceną za dobry występ bywa zwolnienie z popołudniowej drzemki, atrakcyjna zabawka lub przyznanie uprzywilejowanej roli dyżurnego. Decydującą rolę w takich występach ma szybkie opanowanie przez dziecko zasad „dobrego zachowania”. Te zasady to: zgłaszanie się do odpowiedzi sposobem — palec do góry. unikanie rozmów z innymi dziećmi, nicchlapanic farbami podczas malowania, szy bkie jedzenie lub brak okruchów wokół talerza i pod stołem. Scena ta jest nieustannie kontrolow ana przez nauczy ciela, widzi on, na ile przestrzegane są ustanowione zasady. Dzieci są całkowicie świadome, iż poddawane są tej szczegółowej kontroli, czego dowodem jest nagła zmiana ich zachowania, gdy nauczy ciel wyjdzie. Powstaje w tedy ogólny gwar i hałas, który' natychmiast milknie po pow rocie nauczy ciela.

Mówiąc o scenie należy' zwrócić uw agę na jej stałe i symboliczne wy posażenie. Można wyodrębnić pewien fragment sceny, który stanowi dekoracja, a więc ..sceniczne części środków wyrazu”.²¹⁰ Na dekorację składają się różne sprzęty, meble i rekwizy ty wy korzystywane podczas przedstawienia. Dekoracja może

E Goffman, op.. cit., s. 61.

znajdować się stale w tym samym miejscu, zw łaszcza jeżeli jest to miejsce częstych występów.

Takim miejscem w przedszkolu bywa hol Jest on codziennie odw iedzany przez rodziców (tu rodzic przyprowadza dziecko i tuje odbiera). Tu zatrzymują się osoby przy chodzące do przedszkola To miejsce w wielu przedszkolach pełni rolę swoistej wizytówki Dekoracja w holu jest bardzo dokładnie przygotowana, bardzo często stanowi przedmiot szczególnych starań i wyjątkowej troski wszystkich pracowników przedszkola, bywa, że do jej przygotowania wynajmowani są zawodowi plastycy. Hol ma za zadanie, przede wszystkim, zachwycić widza, przedstawić powszechnie obowiązującą ideologię edukacyjną oraz przekonać go o tym, że przedszkole szczególną troską darzy:

•    dzieci (zwłaszcza ich zdrowie, naukę, zabawę, oraz dba o mile spędzony w przedszkolu czas). Są więc tu kolorowe ilustracje z bajek, czasami dekoracje przy pominające scenografię teatralną, prace plastyczne dzieci, informacje o aktualnym planie pracy dydaktyczno-wychowawczej;

•    rodziców — dba się o informowanie ich o tym, co dzieje się z dzieckiem podczas zajęć, informuje o istnieniu rożnych instytucji udzielający cli wszelkiej pomocy rodzinie i dzieciom, przekazuje krótkie informacje o prawidłowościach rozwoju psy choruchowego dzieci w w ieku przedszkolnym-¹¹;

•    zapewnia się o przestrzeganiu przepisów doty czących bezpieczeństwa i zdrow ia dziecka, sygnalizuje się, iż respektowane są obow iązujące hasła programowe i założenia teoretyczne wychowania przedszkolnego (adresatami tych informacji są przede wszystkim wizytatorzy i metodycy).

Hol, jako miejsce „narażone” na częstą obecność różnorodnej widowni, z jednej strony jest starannie do występów przy gotow any, z drugiej bywa ściśle oddzielony granicą percepcji wzrokowej i słuchowej od pozostały cli pomieszczeń, na przykład: drzwiami, szlabanem, płotem, ławką, napisem typu „mamo — dalej pójdę sam” Taki zakaz ma uchronić pracowników przedszkola i dalszą jego przestrzeń przed nagłą, mczapow iedzianą, niechcianą wizy tą. Granice takie mają utrudnić dostęp widzów do kulis lub innej sceny wtedy, gdy nic jest ona przygotowana do występów, a poszczególnym aktorom mają dać czas na przygotowanie tej sceny, rekw izytów, dekoracji i pozwolić na „wejście w rolę”.

Dekoracja w przedszkolu może się również pojawiać lub być szczególnie wzbogacana jedynie na czas spodziewanego przy bycia widowni, l ak dzieje się podczas zapowiedzianej wizytacji z kuratorium, planowanego spotkania /. władzami gminy, przed zebraniem z rodzicami. Na scenie, którą staje się wtedy większość pomieszczeń przedszkola, pojawiają się rekwizyty przechowywane na

^1,1 Więcej informacji o roli dekoracji w holu znajduje się w ro/d/ialc VII