skanuj (35)

II

Uczenie się

Ida Kurci

Definicja uczenia się

Człowiek w znacznie mniejszym stopniu niz jakikolwiek inny organizrr zwierzęcy dysponuje gotowymi, wrodzonymi instynktownymi formami zachowania. Zachowanie instynktowne zapewnia wielu organizmom zwierzęcym natychmiastowe, tzn. bez uprzedniego uczenia się, przystosowanie dc różnych warunków ich otoczenia. Jednakże przystosowanie to jest bardzc mało plastyczne i obejmuje ściśle określony repertuar zachowań związanych z utrzymaniem danego gatunku przy życiu. Przystosowanie człowieka dc środowiska dokonuje się stopniowo, drogą długich i żmudnych doświadczeń.

O uczeniu się mówimy w wielu działach psychologii: w psychologii motywacji, ponieważ uczymy się wielu naszych potrzeb; w psychologii mowy i myślenia, ponieważ uczymy się własnego języka¹ i rozwiązywania problemów; w psychologii frustracji, ponieważ uczymy się mechanizmów obronnych przed nią itd.

Terminu „uczenie się” używamy tutaj w znaczeniu dość szerokim zgodnie z jego ujęciem przez Stefana Baleya (który z kolei wprowadza definicję Colvina i Bagleya — por. Baley, 1965), traktując je jako proces prowadzący do modyfikacji zachowania jednostki w wyniku jej uprzednich doświadczeń. Takie ujęcie przewiduje możliwość uczenia się w każdej „dziedzinie” zachowania ludzkiego, a nie tylko w zakresie zdobywania wiedzy czy umiejętności. Uczenie się zakłada konieczność istnienia pamięci, czyli zdolności funkcjonalnej układu nerwowego do tworzenia się i magazynowania śladów uprzednich doznań i reakcji. Rozpatrując definicję uczenia

98

1

Por. uwagi w rozdziale pt. „Język" na temat genetycznych wyznaczników tego procesu.