skrypt 27

-28-

Skrypt

walkę z unią brzeską. Było to częstym powodem konfliktów' między nimi. a władzami polskimi.

Największym mecenasem ośw-iaty i kultury był Konstanty Ostrogski, który żył w latach (1526 - 1608) Sprowadził do Ostroga Iwana Fiodorowa, który wydrukował Nowy Testament i Psałterz, a w 158Ir. tzw. Biblią Ostrogską, która była pierwszym pełnym przekładem Biblii na język staro - cerkiewno słowiański w wersji rusko-ukraińskicj. Konstanty Ostrogski zorganizował greko-słowiańską szkołę. Uczyły w niej osoby pochodzenia ruskiego, ale także Polacy i Grecy. Wykładano język grecki, łaciński, gramatykę, arytmetykę, retorykę i logikę. Szkoła ta. odegrała dużą rolę w poszerzaniu oświaty i stała się w^r/orcem dla organizacji w^r 1586 podobnej we Lwowie, w 1615 w Kijowie oraz szkół brackich we Włodzimierzu Wołyńskim i Lucku.

Ważnym wydarzeniem w życiu kulturalnym była organizacja drukarstwa.

Iwan Fiodorow wraz z Piotrem Mścisławccm, założyli w Moskwie pierwszą drukarnię i w 1564r. wydali dzieło pt. Apostoł (zawierał Dzieje oraz Listy Apostolskie). Później, we Lwowie Fiodorow również założył drukarnię, która w 1574r ponownie wydała Apostoła.

Przeniósł się jeszcze m.in. do Ostroga, gdzie w latach 1580 - 1581 wydrukował Pismo Święte, po raz pierwszy w języku scs. W 1491 r Krakowie wydano pierwsze w historii cztery księgi liturgiczne drukowane cyrylicą w języku scs. Przygotowano je w zakładzie Szwajpolta Fioła przy pomocy Rusina Jurija Kotermaka z Drohobycza. Był to absolwent Akademii Krakowskiej, w przyszłości rektor uniwersytetu bolońskiego i profesor Krakowskiej Wszechnicy. Później, działalnością wydawniczą zajmował się Franciszek Skoryna, który przygotował grunt pod rozwój drukarstwa ukraińskiego, który z kolei wpłynął na rozw'ój oświaty i wzrost świadomości wśród duchowieństwa oraz mieszczaństwa ukraińskiego odgrywającego coraz, poważniejszą rolę w organizowaniu szkolnictwa.

Za pośrednictwem języka i literatury polskiej przenikały na tereny wschodnie nowe idee, prądy i style europejskie. Dzięki działalności Piotra Mohyły prawosławna nauka i oświata otwarły się na wpływy zachodnioeuropejskie, docierające za pośrednictwem języka polskiego. W czasach renesansu i baroku wiele wykształconych osób rozumiało, że źródła grecko-bizantyńskie, nie były już tak inspirujące, straciły związek z realiami z realiami politycznymi. Ruska kultura umysłowa zwróciła się więc w kierunku Polski i Zachodu, a skutkiem tego procesu było przyswojenie polskich wzorców kultury świeckiej. W okresie dojrzałego baroku, jednolita kultura prawosławna uległa zróżnicowaniu, m.in. poprzez wyłonienie się odrębnego nurtu. Powstanie nurtu cerkiewnego i świeckiego odbiło się zarówno w systemie oświaty jak i w programach uczelni. W Akademii Kijowsko -Mohylańskiej oprócz teologii uczono filozofii, historii, filologii klasycznej.

Językiem wykładowym była łacina, ponieważ języki starogrecki i scs przydatne były jedynie na polu religii. Retoryka i poetyka także służyły przyswajaniu przede wszystkim świeckiej sztuki słowa i opanowaniu świeckich gatunków literackich.

Wpływy renesansu na Ukrainie zaznaczyły się w prawosławnych cerkwiach i klasztorach, gdzie harmonijnie splatały się z tradycyjnym stylem bizantyjskim. W malarstwie portretowym przedstawiano postacie, które nie charakteryzowały się już poprzednią surowością.

Ikona barokown w odróżnieniu od staroruskiej traci średniowieczne uduchowienie i nabrała barw^r inaterialności cielesnej realnego życia. Powstawały budowle, wznoszone przez polskich magnatów, którzy sprowadzali ze sobą znanych włoskich architektów.

Gosia Iłłailiiik