SNB13963

214

konieczność planowej aktywności, urzeczywistniającej choćby skromny, ale ciągły postęp na różnych odcinkach życia i działalności placówki.

Planując doskonalenie działalności opiekuńczo-wychowawczej mamy na uwa-dze przede wszystkim stawianie kolejnych kroków, zbliżających nas do jej modelu--wzorca we wszystkich jego składnikach. Jest to jednak opcja wielce złożona i najogólniej wyrażona, wymagająca operowania wszystkimi istotnymi składnikami tego modelu. Najczęściej — zwłaszcza w praktyce — dostrzegane są powierzchowne, materialno-cywilizacyjno-konsumpcyjne jego elementy. Stąd też postęp w tej działalności kojarzony jest często ze wzbogacaniem i podwyższaniem standardów infrastruktury opieki (mieszkanie, urządzenia, sprzęt, przedmioty osobistego użytku itp.) odpowiednio do ogólnego postępu cywilizacyjnego społeczeństwa, podnoszeniem ilościowo jakościowych standardów przedmiotów potrzeb biologicznych, kulturowych i instrumentalnych, żeby więcej i coraz lepszej jakości „mieć”.

Łączy się z tym także wprowadzanie nowych form opieki, jak rodzinne domy dziecka i wioski dziecięce lub spektakularne modyfikacje form istniejących, jak na przykład wprowadzanie do domów dziecka stylu harcerskiego, przypisywanie im dodatkowo funkcji świetlicy środowiskowej, zaszczepianie niektórych elementów nomenklatury rodzinnej (ciotki, wujkowie, rada familijna) oraz takie koncepcje „humanistycznego” wychowania, jak jedynie „pielęgnowanie rozwoju”, „tworzenie warunków dla autonomicznego, swobodnego rozwoju”, „upodmiotowienie i partnerstwo” itp. Tak rozumiany i realizowany postęp budzi niemałe wątpliwości i zastrzeżenia, wymagające jednak osobnych rozważań²⁰.

Najpewniejsze wydaje się zatem traktowanie postępu jako stawianie kolejnych kroków przybliżających nas do modelu-wzorca²¹. Jakie więc są i na czym polegają w praktyce takie kroki? Odpowiedź na to pytanie jest złożona. Otóż można je przede wszystkim podzielić na pośrednie-podmiotowe i pozapodmiotowe oraz bezpośrednie-przedmiotowe. W zakres pierwszych wchodzi wzbogacanie i podwyższanie standardów dyspozycji osobowościowych opiekuna-wychowawcy

²⁰    Tc wątpliwości i zastrzeżenia muszą być — oczywiście — sformułowane wobec każdej z wymienionych „innowacji” osobno. Najogólniej sprowadzić je można do tego, że wypada je oddalać na tyle, na ile realnie kolidują z prawidłowościami i wymaganiami opieki i wychowania w ogóle oraz ich specyficznych form. Jeśliby, na przyktad, miały się złożyć na koncepcję formy opieki typu „summerhiir albo „domu otwartego” dla kogokolwiek z potrzebujących, to wręcz trudno byłoby je zaakceptować.

²¹    Wypada tu zauważyć, iż pisze się niekiedy o modelach działalności opiekuńczo-wychowawczej:

„aktualnym”, „przyszłościowym”, „prognostycznym". Te dwa ostatnie czyni się układami, które nas czekają i są godne postulowania. Por. A. Kelm, Problemy modelu domu dziecka. [W:] Wprowadzenie do metodyki opieki i wychowania, s. 49—51 oraz F. Moskal, Aktualny i przyszłościowy model opiekuna-wychowawcy, Częstochowa 1977. O zasadności posługiwania się pojęciami „model realny" i „model-wzorzec" w teorii i praktyce opieki oraz braku dostatecznych podstaw do wprowadzania tu pojęć „model przyszłościowy” i „model prognostyczny" piszę w artykule pt. Wyznaczniki i założenia modelu-wzorca domu dziecka, AUNC, .Pedagogika” XIII, Toruń 1988, s. 45_46.

wiedzą działać

• „rh właściwy przebieg i założoną er^.^ Mcó^ki.    i. Wszelako cały sens tego doskonalenia

łjjBĘjiBczej działalności.

i*'fiao^Avycn rrM ^: r* ^i,e warunkowanie będzie spełniać się pozytywnie. czy

* w

i na

&

_t ,_|ona wiedzę, lecz nie kierować się nią w praktyce, określona    r»_P»Wvr.7.ne. ecz nie wykorzyst

umiejętności praktyczne, lecz nie wykorzystywać

siadając równocześnie niezbędnych umiejętności, aby

***¹    umiejętności, lecz „nie wiedzieć co, jak i dlaczego”,

^ P^oS,a. . j _umieć” ale nie mieć motywacji i warunków materialno-", ’’ y.-nych do odpowiedniego działania,

igpl ?_że tfWiedzieć”, „umieć”, „chcieć”, dysponować sprzyjającymi warun-r _stosownie do tego działać, ale drastycznie pomniejszać walory swego niedostatkami osobistej kultury humanistycznej.

Wszystkie te alternatywy i zależności muszą zatem być brane pod uwagę przy tonowaniu i realizacji doskonalenia w wymiarze podmiotowym. Oznacza to —mówiąc najogólniej — wiązanie go konsekwentnie z wymogami życia i działalności placówki, nadawanie mu jednoznacznie „warsztatowego” charakteru. Ze zrozumiałych względów doskonalenie to może się dokonywać w różnych indywidualnych i zespołowych formach i przy wykorzystaniu różnych środków, takich jak:

—    wyższe zawodowe i magisterskie studia ze specjalizacją „pedagogika opiekuńcza”,

—    studia podyplomowe związane z charakterem placówki i jej działalnością, seminaria na temat wybranych dziedzin działalności opiekuńczo-wychowawczej,

zdobywanie kolejnych stopni specjalizacji zawodowej,

—    kursy i konferencje metodyczne,

—    hospitacje wybranych jednostek metodycznych,

—    konsultacje indywidualne i zespołowe ze specjalistami — metodykami,

—    zebrania rad pedagogicznych poświęcone omawianiu naukowo-meto-dycznych zagadnień,

—    wymiana doświadczeń z pokrewnymi placówkami opiekuńczo-wychowawczymi,

—    pisanie odczytów pedagogicznych i artykułów popularnonaukowych,

—    indywidualne studiowanie stosownych tekstów naukowych i popularnonaukowych,

—    oglądanie i słuchanie odpowiednich audycji telewizyjnych i radiowych,

—    prenumerata czasopism fachowych, gromadzenie własnego księgozbioru przez placówkę i poszczególnych wychowawców,