SSA47564

zawiera tn książka, nie powstają 7. dnia nn dzień: nie rozwii). '/■ano problemy jednostek i Ich nieświadome nntykmiHlelncii gromadzą się powoli i stopniowo — 1 wtedy, kiedy Jeden tzlo.

|“ ? ,^ulm! ¹• >^l,£^la \ J<¹a zwierzęcia łączą iie w nie-IjwdAi^i    Później, w Niemczech ehr&ijróiklcb,

wiek da wyraz nieokreślonym przeczuciom i nadziejom \v]i¹. Ui, nagle dochodzi do wybuchu kolektywnych emocji z Ich pozytywnymi lub fatalnymi skutkami politycznymi 1 społcci, nymi. Oczywiście dochodzi wówczas także do powstania to. orli, które mają usprawiedliwić ten wybuch, jednakże rząd. ko potrafią one dać polny wyraz owemu nieokreślonemu entuzjazmowi, który początkowo ogarnął masy 1 który nn), częściej ma podłoże 1 motywacje raczej nieświadome alt, świadome¹. Jung zwrócił już uwagę na to, że tłom narado, wego socjalizmu był kryzys religijny¹ 1 że w związku z tym uległ ponownemu ożywieniu w uieśwlndomej psychice Niemców stary symbol archetypu Boga: Wotan. A przecież taka regresja do przedchrześcijańskiego pogaństwa nie była cc. Icm dążeń psychiki nieświadomej. Doszło do niej z tych s«. mych raojl, z jakich do regresji takich — również u jednostki — zawsze dochodzi: kiedy strumień życia dążący w przód napotyka na Jakąś przeszkodę, a tym samym nleśwla. dome dążenie do dalszego rozwoju ulega utrudnieniu, śpię. trza się on 1 cofa wpływając w stare koryta. Jednakże re¹ gresję taką należałoby raczej zrozumieć psychologicznie jako pewnego rodzaju reculr.r pour mieux sauter i nie tylko po. tępiać. Cóż jednak spiętrzyło strumień życia 1 czym był[ w tej sytuacji — właściwie pojęty dalszy rozwój? Otóż, jak ml się zdaje, właśnie te problemy ukazuje głębiej symbolika zawarta w książce Goetza, jednakże rozważeniem tych kwe¹ stii zajmiemy slię później.

ROZDZIAŁ I: „SCIIIMMELBERG”

Już sama nazwa miejscowości Schimmelberg, którą pisarz wybrał na określenie pierwszego miejsca akcji swej powieści, ma znaczenie symboliczne, ScJiimmel (siwek) bo¹ wiem był, jafk wiadomo, rumakiem boga Wolana. Niekiedy jest on nawet manifestacją samego boga, którego określa¹ no takimi pseudonimami, jak Jak (walach) czy Hrosshars¹ grani (broda z [końskiego] włosia). Martin Ninck powie^1 1 Por. tu też: O. r.„ Mossi¹, The Mj/sllcal Orlglna nf Nntlnnnl So-clalism, Journal nf the Hlstory of Kle as, New York. t. XXII. Ja-nuary-March 1901, s. 81 1 nast., oraz H. Schwertc, Faust und dfli Fausllsche, Stuttgart J0C2, passim.

¹ Aujsdtze zur Zeltgeschtchle, Zllrich 1940, s. 5 i nast., i Jego uwagi na temat Brunona Goetza, tamże, s. 10 i 93.

JUL

«... i , ,    , ,    .;    ^M '■nrzcfcijsnsKif.n,

* Siwek f.liil filę nimakiem „Hollanda” -i Juko tuki notirirfcm Zbawiciela^ 'herosa.

Jednakże właśnie koń pozmitajc w pewnym związku z niesamowitymi, niepohamowanymi i niizczyciekkimi litami nieświadomej duszy ludzkiej. „Nocna mara” to demoniczny koń, który uciska pierś śpiącego¹, „zajeżdża" człowieka na śmierć i wpędza go w szaleństwa W powieści Alfreda Kubina Inna strona chory psychicznie siwek przebiegu piwnice miasta 1 pojawieniom swym zwiastuje śmierć I zgubę.

Tak więc w miasteczku o tak znaczącej nazwie rozgrywają się pierwsze sceny powieści. Główny jej motyw, lajemnkzy, bosJto-idcmonlczny chłopiec, pojawia się nu samym Jej początku i to w podwójnej postaci dwóch „zwiastunów śmierci”, którzy odwiedzają ojca Melchiora van Lln-dcnhulsa, by podarować mu krzyż z kości słoniowej i koronę cicrnląwą. Tchnienie śmierci, które owiewa wszystkie chłopięce postaci powieści, towarzyszy także Jej głównej postaci, boskiemuJTo, o którym się powiada:

Mężczyźni i kobiety krążą w poświacie Twej, parną ku śmierci się, by znowu ujrzeć Cię.

Zgodnie z tym również i Melchior dopiero w śmierci osiąga wylęsknioną unię z Fo. Dwa symboliczne dary złożone przez chłopców: krzyż i korona cierniowa wskazują na mękę i śmierć Chrystusa, wskutek czego cl wysłannicy ze świata ducha skojarzeni są aluzyjnie z Chrystusem Zbawicielem, a jednocześnie z motywem jego mistycznego przezwyciężenia śmierci.

Obraz „boskiego chłopca”, który pojawia się jako demon śmierci, jest jednak sam w sobie prastarym motywem archetypowym, tj. psychicznym motywem ogólnoludzkim, Np. Faust zostaje wzięty do świata ducha jako chłopiec, aby tam rozpocząć nowy rozwój pod kierunkiem Doctora Maria-nusa. W czasach rzymskich stawiano na grobach małe kamienne rzeźby przedstawiające chłopców w płaszczach z kap-

1

Wodan und gennanlschcr Schlcksalsglaube, Jena 1953, s. 731 nast. 'Jeśli chodzi o przykłady, por.: C. G. Jung, Symbole der wandlmg, ZUnLch 1952, s. 427 1 nast.

151

VM