str16 (14)

^ t\* *-»

Rozmieszczenie elementów regulacyjnych na płycie czołowej środkowej konsoli wskainikowej: 1) „odległość" — licznik ruchomego kręgu odległości, 2) „zakres" — sygnalizacja zokresów odległości; S) „odległość kręgów" — sygnalizacja kręgów odległości; 4) „pomiar odległości - zgrubny";

5)    „pomiar odległości — dokładny";

6)    „pomiar kqta" — licznik ruchomej kraski pomiaru kotó; 7) „strojenie"— elektronowy wskaźnik dostrojenia; t) „rozróż." — elektronowy wskaźnik włączenia rozróźnialnika (jest to układ zwężający szerokość impulsu wizyjnego — eliminuje odbicia pochodzące z opadów atmosferycznych); ») „pomiar kąta" — pokrętło ruchomej kreski pomiaru kąta; 10) „krzyż" - pokrętło krzyża namiarowego. Arch. WZR „RA-WAR"

strony wraz ze skróceniem impulsu maleje jego energia (mniejsza jest moc w impulsie), a tó z kolei rzutuje na zasięg maksymalny (zbyt mała energia echa). Zasięg radaru oczywiście może być rozszerzany przez zwiększanie mocy nadajnika, lecz odbywa się to przy niewspółmiernie wielkim koszcie i wzrastających wymiarach urządzenia nadawczego. Wybór parametrów radaru odbywa się zatem na zasadzie kompromisu pomiędzy czasem trwania impulsu, częstotliwością powtarzania i mocą nadajnika. Szerokość impulsów (czas trwania) radarów morskich zawiera się w granicach 0,005 do 1,0 mikrosekundy, moc w impulsie wynosi zazwyczaj 3 do 80 kilowatów, a częstotliwość powtarzania — 1000 lub 2000 impulsów na sekundę (zasięg maksymalny 150—300 kilometrów).

Nieco inne, ale równie ważne zagadnienie stanowią parametry, określające jakość radaru. Należą do nich m.in.: charakterystyka promieniowania anteny, sprawność nadajnika, współczynnik szumów i wzmocnienie odbiornika, rodzaj zobrazowania, dokładność określania współrzędnych itp.

Parametry radaru ustalane są w zależności od przeznaczenia i klasy urządzenia — zestawienie parametrów radarów serii TR.V znajduje się w tabieli poniżej (odległości zostały podane w milach morskich — 1 mila m. = 1852 m).

MORSKIE URZĄDZENIA RADAROWE NA OKRĘTACH WOJENNYCH. Omówione r*dary morskie serii TRJV znalazły zastosowanie przede wszystkim na statkach    ł rybackich. Są one niezbędnymi urządzeniami nawigacyjnymi typu pokładowego, umożliwiającymi żeglugę w wąskich cieśninach i kanałach, w ciemnościach i mgle.

Oddzielnym zagadnieniem Jest zastosowanie radaru na okrętach wojennych. Nowoczesny okręt posiada potężne uzbrojenie:    artylerię

dalekiego zasięgu, wyrzutnie rakietowe do zwalczania celów nawodnych, powietrznych i podwodnych oraz wiele innych. Prawidłowe, tzn. skuteczne, wykorzystanie tej broni możliwe Je«t Jedynie — co Już wcześniej zostało omówione — przy zastosowaniu urządzeń radarowych. Zasady budowy radarów do wykrywania i identyfikowania nieprzyjaciela, określania jego położenia, kierowania własną artylerią itd. są podobne do struktury urządzeń nawigacyjnych. I tak np. do wykrywania celów znajdujących się w znacznej odległości stosuje się radary ostrzegawcze o bardzo dużej mocy impulsu. Dla odróżnienia własnej Jednostki od obcej instaluje się na okrętach tzw. urządzenia odpowiadające, które, odbierając zakodowane impulsy, zaczynają wysyłać własne sygnały, docierające wraz z echem do urządzenia sondującego. Ogniem artylerii kierują radary specjalne, określające — dokładniej od radarów* ostrzegawczych — współrzędne położenia celu i śledzą każdy Jego ruch.

Do kierowania ruchem pocisków rakietowych stosuje się inny typ radaru, na ekranie którego śledzony jest pocisk i jego położenie względem celu — ruch rakiety może być automatycznie kierowany, automatycznie — znaczy: bez bezpośredniego 'udziału człowieka: rola Jego sprowadza się do nadzoru aparatury ! utrzymania jej w pełnej sprawności. Aby móc wykrywać cele podwodne, okręty wyposaża się w urządzenia hydrolokacyjne (działające na zasadzie echosondy) lub szumonamierniki (wykorzystujące hałas silników napędowych łodzi podwodnych). W najnowocześniejszych okrętach dane z radarów (i innych urządzeń) wprowadza się do przeliczników elektronicznych, które określają kierunek ustawienia luf. dane celownicze i moment wystrzału. Należy zaznaczyć, że urządzenia radarowe stanowią Jedynie niewielki procent elektronicznego wyposażenia współczesnych okrętów wojennych, ale Jest to oddzielny szeroki temat.

Pięć tysięcy dziewięćset pięćdziesiąta piąta publikacja Wydawnictwa MON

Printed ln Poland

Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej Warszawa 1977. Wydanie I

Nakład 30 000 -J- 350 egz. Objętość 2.88 ark. wyd.. 1,25 ark. druk. Papier offsetowy III kl. 100 g. format 70X100/16 z Zakładów Celulozowo-Papierniczych we Włocławku. Oddano do składu w grudniu 1976 r. Druk ukończon w maju 1977 r. Wojskowe Zakłady Graficzne w Warszawie. Zam. nr 1162

Cena zł 10.—    F-19

16