str25 (19)

układanych fałdach (199 a, b). Takie ubiory spotyka się w tym czasie i poza Włochami; podobne zaś szczegóły wykonania dolnej części wskazują, że była ona pokryta pionowymi bruzdami i wykonana pikowaniem pionowo ułożonych pasów waty między tkaniną wierzchnią a podszewką. Taką technikę usztywniania fałdów w strojach męskich spotyka się często jeszcze w XV w. we Włoszech i w innych krajach w okresie mody krótkich ubiorów. Przy spodnich ubiorach męskich, zwanych we Włoszech farselto lub w Wenecji giubba, zastosowana była ta sama co we Francji technika wykonania. Farselto można było nosić bez okrycia w domu; jedynie wieśniacy, pasterze i pachołkowie w służbie wojskowej nosili farselto bez okrycia.

Drugą odmianę, współczesną francuskim ubiorom z mody przejściowej przed 1350 r. (które miały nisko zaznaczoną linię stanu i pofałdowaną lekko dolną część), spotyka się na zabytkach sztuki włoskiej z lat pięćdziesiątych stulecia aż do 1370 r. (200 a, b), obok zupełnie krótkich i wąskich modeli (201 a, b). Przeważnie ubiory te sięgają do kolan, są sznurowane po bokach i mają w kroju z klinami duże podobieństwo do współczesnych sukien kobiecych. Obok nich w latach pięćdziesiątych występują ubiory wąskie, bez fałdów, dość szeroko wokoło szyi wycięte, z nisko opuszczonym pasem (201 a, b, 202 a, b). Są one albo wykonane gładko, z podwatowaniem przeszy-

204- Skrócenie i usztywnienie ubiorów męskich w końcu XIV w.

a    b

205 a, b. Włoskie dhigie okrycia męskie, lata 1333— ] 339

wanym tylko w podszewce, albo mają na powierzchni ślady wgłębionych ściegów. Przy ubiorach krótkich tego typu noszono we Włoszech płaszczyk o kroju kolistym, połączony z kapturem (203), o długości nie spotykanej po2a Włochami. Ostatnią odmianą stroju włoskiego w końcowych latach XIV w. jest bardzo skrócony ubiór męski z częścią dolną krótką, lekko klo-szowaną i nieco odstającą (204). Krój tego stroju stanowi już przejście do mody XV w. i współcześnie, około 1380 r., znany jest w niemieckiej rzeźbie nagrobkowej ora2 słynnej dekoracji freskowej zamku Runkelstein pod Bożen.

205 c. Włoskie długie okrycie męskie, lala 1333-1334

Za lokalną odrębność mody włoskiej w XIV w. uważać można dużą ilość ubiorów długich, które występują stale przez cale stulecie, niezależnie od nowych odmian, które przyjmowały się przede wszystkim w sferach dworskich i wśród młodych zupełnie ludzi (205 a-c). W miastach włoskich nosili długą odzież zamożni starsi mieszczanie, a z racji swego zawodu sędziowie, adwokaci, notariusze i ich pisarze. Powracający ze studiów prawniczych studenci, jako kandydaci na wysokie stanowiska w mieście lub u dworu, pozostawali też przeważnie przy długich ubiorach. Również i ci, którym nadmierna otyłość nie pozwalała na włożenie krótkich ubiorów, poprzestawali tyiko na modnych dodatkach przy rękawach długich szat.