str279

E. Bn)k»cwiiv-Orubu>k'ik.i. Z. Mikulski Hydn/kigm og>Hnu Wursznwu 20oJ ISBN 83-01 -M5T9 X. O by WN PWN 2005

Profil muzyczny gerrar... '¹ ^ Filmy - Notatnik    1035. O.S.T.R - Bez

-    stratyfikacja mas wodnych,

-    ich stabilność pionowa,

-    głębokość i rodzaj rzeźby dna,

-    obecność wzbudzających sil wewnętrznych.

Najbardziej rozpowszechnione są wewnętrzne fale pływowe.

7.2. Pływy

Pływy są największymi i najbardziej regularnymi ruchami okresowymi wód oceanicznych, objawiającymi się rytmicznym wznoszeniem i opadaniem poziomu morza. Są one wywołane przyciąganiem Księżyca i Słońca oddziałującym na Ziemię, a w szczególności na morza i oceany, przy czym siła pływotwórcza Księżyca jest dwukrotnie większa od siły pływotwórczej Słońca (stosunek tych sił wynosi 59:26).

Na pływy składają się rytmiczne zmiany pionowe zwierciadła wody (przypływ i odpływ) oraz przesunięcia poziome mas wodnych, będące skutkiem pływu i nazywane prądami pływowymi.

Regularny okresowy wzrost poziomu morza od położenia najniższego (tzw. niskiej wody) do najwyższego (tj. wielkiej wody) nazywamy przypływem, a okres podnoszenia się wody czasem trwania przypływu. Regularne okresowe obniżanie poziomu morza od położenia najwyższego do najniższego nazywamy odpływem, a okres opadania wód oceanu czasem trwania odpływu. Różnicę między poziomem wielkiej wody (maksimum przypływu) i niskiej wody (minimum odpływu) nazywamy wielkością pływu lub skokiem pływu.

Przebieg pływów zależy od wzajemnego ruchu i położenia względem siebie Ziemi, Księżyca i Słońca. Rozkład pływów na Ziemi można przewidzieć za pomocą statycznej lub dynamicznej teorii pływów. Podstawą obu teorii jest prawo powszechnego ciążenia, zgodnie z którym dwa ciała o masach m i M, których środki mas są oddalone o r przyciągają się z siłą F wprost proporcjonalną do iloczynu tych mas i odwrotnie proporcjonalną do kwadratu odległości między ich środkami

i    i

r

gdzie k jest stałą grawitacji.

Siła powodująca przypływ jest wypadkową dwóch sił: siły przyciągania przez Księżyc i Słońce oraz siły wynikającej z obrotu Ziemi wokół wspólnego dla Ziemi i Księżyca środka ciężkości położonego wewnątrz Ziemi. Te dwie siły są różne co do wartości i kierunku w poszczególnych punktach powierzchni Ziemi, zależnie od ich odległości od Księżyca i Słońca. Przyciąganie Księżyca jest największe w punkcie Ziemi położonym najbliżej Księżyca, tj. w punkcie, nad którym Księżyc znajduje się w zenicie (rys. 228 punkt Z), mniejsze jest w środku Ziemi, a najmniejsze po stronie przeciwnej w punkcie najdalej położonym od Księżyca, czyli nadirze (rys. 228 punkt N). Równocześnie na Ziemię działa siła odśrodkowa, równa dokładnie sile przyciągania przez Księżyc środka Ziemi. Siła przyciągania Księżyca działa na powierzchnię Ziemi tak, że woda na stronie zwróconej do

□

i

Cl

C

7T

C

279