str289

Rys. 234. Obszary rozprzestrzenienia powierzchniowych mas wodnych (wg Stiepanowa. 1987); oznaczenia w tekście

□

$

Cl

C

7T

C

S> Hydrologia ogólna - Elżbieta Bajkiewicz-Grabowska, Zdzisław Mikulski - iLibrary Reader

północnych i południowych wyróżnia się: podstawową zwrotnikową (Z). wschodnio-zwrotnikową (RZ) (oceany: Atlantycki, Spokojny), środkowozwrotnikową (CZ) (oceany: Atlantycki, Spokojny), arabską (Arb) i bengalską (Bg) (Ocean Indyjski) (rys. 234).

Masy wodne szerokości umiarkowanych występują na obszarach, gdzie dominuje ujemny bilans ciepła i dodatni bilans wilgoci. Formują się one z wód zwrotnikowych wynoszonych przez prądy zachodnie do szerokości umiarkowanych. Te ciepłe wody o wysokim zasoleniu, trafiając do obszaru o ujemnej wymianie ciepła, ochładzają się, ich gęstość wzrasta, w wyniku czego rozwija się dość intensywna konwekcja. Wśród mas wodnych szerokości umiarkowanych wyróżnia się: podzwrotnikową (SbZ), (oceany: Atlantycki i Spokojny), południową Oceanu Indyjskiego (SI) i południową Oceanu Spokojnego (SPc) (rys. 234). W szerokościach umiarkowanych w Oceanie Atlantyckim formuje się z wód podzwrotnikowych wynoszonych w kierunku wysokich szerokości geograficznych północnoatlantycka masa wodna (NA), którą obserwuje się nawet w Oceanie Arktycznym (rys. 234).

W rejonie ujemnej wymiany ciepła i wilgoci formują się subpolarne masy wodne. Wyróżniają się one niską temperaturą i niskim zasoleniem. Charakterystyczna jest dla nich sezonowa zmiana stratyfikacji temperatury i zasolenia związana z porami roku. Subark-tyczna masa wodna (SbAr) powstaje tylko w Oceanie Spokojnym, subantarktyczna (SbAn) jest obserwowana w wąskim pasie między 45-50° szer. geogr. pd.

O

rr.

a>

ro

co

co

co

co

co

Polarne masy wodne cechuje najniższa w oceanie światowym temperatura, niskie zasolenie oraz znaczne sezonowe zmiany właściwości fizycznochemicznych wód. Są to arktyczna masa wodna (Ar) i antarktyczna masa w odna (An). Pierwsza z nich formuje się w Oceanie Arktycznym (wyłączając morza: Norweskie, Grenlandzkie, pd.-zach. część

289

o

©

©

&

m