Strelau5

592

Ssychotegiga Podręcznik akademicki

Brak oc^Łlwanego wzmocnienia pozytywnego Sfjnia funkcjąIfflj a brak oczekiwanego wzmjps^ie-aimiegatywn<3|piąjpłnia funkcję nagrody (Łuba**w-śki, T,971; MalWlfci, 1975). Istnieje wiele szcz^flo-^lWp£h zalezaoitt ;ćffi]ędzy wzmocnieniami a gotMpicią gfwnych zachowań. Gotowoś$SB>ś-

lilglWiKŻ )E,_:

ffj wMfasiwI ipgffody (wiiłkością zredukowane® ©o-

Kft częstością zymyi#5$jg|^ danej nagrody choć Wiftkrętej ttMaawianprp^tość wzmacniaj ącamagę©-dy    maleje;

(3|,nriplllnnaKfą otrzyawwwpa danej nagrody —choć PHię ^ledtuzaift ^kserSI Iiagród regulaptyjph warcsfć'Wzmacniająea kfSfejnych nagród jest coraz IRwSfeŚ",

(4) bliikóśkią czasową nagrody yv stosunku do wjfcnft-nęg£| zadania.

Wicie innych zaleinolfei opisali w^Btt zakresiwHo-bart Mowrer (1960) czy Hiłgard i Marciuis (1968). Dokładne ich przytocziwfe można pominąć, ki«ując Czytelnika do pracy Anfc^i Mall^ipjifgo (1975) oraz do podrozdziału 7.5.5.

Jeden z imjpejAfsagA -'shjątemów motywacji w psychologii beh3kdórysty|||nęj z^foponował Clark Hułł -(1952). Jego zdfeiiem mcSferwaęja ma swoje źródła vf parwinowski^; walce ó hvfe Do przeżycia niezbędne są pewne obitkty (na przykład pokarm, woda i tym po^pbnejllfażłjewni"umiejętności zdobywania-tych obiektSph(na przykład atak, ujleczka, zapamiętywanie miejsc i tak dalej).

Deficyt obiektów pozytywnych lub nadmiar obiektów negatywnych - ważnych dla przetrwania — uruchamia popęd. Najważniejszym wskaźnikiem działającego popędu jest, według Hulla, nie tyle wielkość deprywacji (na przykład liczba godzin fi® jedzenia), ile raczej intern' sywność zachowania (na przykład szybkość zjadania pokarmu). Popędy uruchamiają zachowania, te zaś w kony. sekwencji przynoszą (lub nie przynoszą) wzmocnienia. Hull akcentował podział na popędy (i wzmocnienia) pierwotne oraz wtórne.

Innym ważnym rozróżnieniem proponowanym przez Hulla jest oddzielenie od siebie uczenia się zacho-jw wania i wykonania zachowania (wcześniej wyuczonego). Stanowi ono odtąd stały element dorobku psychologii współczesnej. Kolejne ważne rozróżnienie dotyczy ogólnego (niespecyficznego) oraziTSpecyficznego popędu. Zdaniem Hulla każda forma deprywacji lub zagrożenia powoduje powstanie ogólnego popędu (który oznaczył on jako D - od ang. drive), mającego decydujące znaczenie w uruchamianiu zachowania. Drugim czynnikiem

ksztajfelącym Zitho^fJŚe w danej sytitójl jest wyfaffi®* nie, umSbjętiffsfe redukowania popęŚByi^i^-lIlćlA OznaraOffia prfg| Hufcjgjg&.gHy co w stadle jeafroKia-czenkm nawykafM-rnbiĘ,Uznając fgiiiitaz iawtjk 3Ea pdSst^woy?!. wyź#SMpifcl lachowania, fetuh ponowa! fora*łę    fljjfee «

.sacha*(^6ta ;akzwag^pcfancjał pobudip§|||wy - pętu* Sny psSWJfeW, gfc o |si%p£S(4jg|pęs .** na podfiipłne zphMSpSlB):

-m] %e_r-.#rxd

Zeswaigru wynika, Żąwystąjfięrm: zachowania jest ^ppczync|M: funk^fc|ł$ipyku i popędp.. Gdy brakuje na-'ifffei    = 0) a|f0| popędu (D Pi 0), zachowanie nie

Ifppąpi. Popwi się IStpmiast, kiedy ^>ie wartośj bę-dą^iękMSid zera, i będzie tym intensywniejsze, im ^jlifkiią wartość przybiorą oba czynniki.

Rozbić) k^e^ejsgjjt Hulla sprowadzał ®ę głównie do wyodrcbnienją różnego rodzaju bodźców (na przykład bodźe|)vv wewnętrznych i środowiskowych) orzp wyróżnienia popędów Specyficznego i niespecyfis* nego dla danego zachowania i tym podobnych), leżących u podstaw zachowania.

9 punkt, w którym badane szczury podejmowały decyzje

Szczury .umieszczono w skrzynce startowej. Grupa kontrolna każdego dnia raz przebiegała labirynt. Gdy trafiała do celu, otrzymywała pokarm. W kolejnych dnrac| szczury te przebiegały przez labirynt coraz szybciej i coraz rzadziej zapuszczały się w ślepe uliczki. Szczurom z grupy eksperymentalnej pozwalano przez sześć kolejnych dni przemierzać labirynt, ale nie dawano im pokarmu. Szybkość przemierzania labiryntu się nie zmieniała. Kiedy następnego dnia podano pokarm, następował skokowy przyrost sprawności. Tolman interpretuje to jako dowód uczenia się latentnego w początkowej fazie badania. Podczas tego uczenia się szczury tworzyły poznawczą mapę labiryntu. Pojawienie się wzmocnienia sprawiało, że szczury zaczynały się posługiwać tą mapą.

RYCINA 7.16;

Labirynt typu T, złożony z sześciu części

Źródło: Tolman, 1948 © Psychological Review.