Strona067

Przez nazwę ,próba na stałość chemiczną mas pirotechnicznych” rozumie się zwykle przetrzymywanie mas w sztucznie stworzonych „trudnychwarunkach” i badanie zmian zachodzących w manie (przez ważeiie, analizę, mierzenie ciśnienia nad masą itp.).

Niezwykle tndno jest ustalić zasady dotyczące charakteru i wielkości zmiai zachodzących w masach pirotechnicznych w zależności od zmiin warunków przechowywania. Nie jest możliwe przewidzieć, po upływie jakiego czasu zajdą w masie pirotechnicznej przy prsechowywaniu w zwykłych warunkach magazynowych te zmian;, które zaszły w bardzo krótkim czasie podczas badania mas m stałość chemiczną.

Z reguły zmimy chemiczne obserwowane w próbie na stałosć pewnej masy pcrównuje się ze zmianami, które zachodzą w masie przechowywane w warunkach magazynowych w ciągu szeregu lat. Badaną maę uznaje się jako chemicznie stałą i kieruje się do produkcji, jeśli zmiany zaobserwowane po przepr owadzeniu próby na, stałość ne są 'większe od zmian w masie sprawdzanej w praktyce.

Ostateczne wiioski odnośnie do stałości chemicznej masy można jednak wydać topiero na podstawie obserwacji po czasie długotrwałego przechowywania w typowych warunkach.

Badania mas la higroskopijność przeprowadza się zwykle w hi-grostatach, czyi w aparatach, w których utrzymuje się stałą wil-.gotność powietrza. Najczęściej stosuje się w tym przypadku eksy-kator, na którego dno nalewa się wodę lub nasycony roztwór soli. Badaną masę istawia się w otwartym naczyniu na podstawce eksykatora.

Istotną wadąhigrostatu jest to, że w zależności od zmian temperatury otocznia zmienia się wilgotność absolutna wewnątrz przyrządu w dość szerokich granicach. W rzeczywistości niezmienna pozostaje jetynie wilgotność względna. Dokładniejsze warunki badania uzyskuje się przez wstawienie eksykatora do termostatu.

W celu uzysiania określonej wilgotności powietrza wewnątrz eksykatora na ego dno nalewa się albo wodę (100% wilgotności względnej), altn roztwór soli.

Wilgotność wględna nad nasyconym roztworem azotanu potasowego w temjeraturze 20°C wynosi 92,5%, a nad nasyconym roztworem chlcrku sodowego — 77,5%.

Jeżeli masa ladana na higroskopijność jest w stanie sproszkowanym,¹ to na podstawce eksykatora umieszcza się otwarte naczynie z określmą odważką masy (na przykład 10 g).

Przy badaniach porównawczych konieczne jest zachowanie stałej powierzchni nawilżania (należy używać krystalizatorów o określonych wymiarach) oraz stałej wysokości warstwy masy; stąd średnica krystalizatorów przy odważce 10 g nie powinna być mniejsza od 50 mm.

W czasie badania waży się masę okresowo (po upływie 24 godzin, po 5 i 10 dniach). Czas badania masy na higroskopijność, w tym przypadku gdy badanie przeprowadza się w temperaturze pokojowej (20^l C), wynosi zwykle 10 dni (niekiedy i dłużej). Po skończonej próbie sporządza się wykres (patrz rys. 13) zmian ciężaru masy w zależności od czasu jej przechowywania w eksyka-torze. Na osi x odkłada się czas przechowywania masy w eksyka-torze w dobach, a na osi y — procent przyrostu ciężaru.

Istnieją normy określające dopuszczalne zwiększenie ciężaru masy po 10 dniach przechowywania w higrostacie w temperaturze 20'C i przy 100-procentowej wilgotności względnej; wynik badania uważa się za całkowicie zadowalający, jeżeli zwiększenie ciężaru nie przewyższa 2%>.

Dla prochu czarnego zwiększenie ciężaru masy przy przechowywaniu w przeciągu doby w temperaturze pokojowej i przy 92,5°/o wilgotności względnej nie powinno przewyższać 1,75%.

Stałość chemiczna mas pirotechnicznych może być oznaczona w rozmaity sposób.‘Większość przyjętych obecnie metod badania na stałość chemiczną polega na obserwacji działania wilgoci na masę pirotechniczną.

W niektórych przypadkach w celu oznaczenia stałości chemicznej mas zawierających proszki metali mierzy się temperaturę wewnątrz zwilżonej masy i sporządza wykres zmian temperatury w czasie, podobny do wykresu przedstawionego na rysunku 12. Próba ta opracowana przez S. Panikowa otrzymała nazwę „próby przez zwilżanie”.

Najprostszą próbę na stałość chemiczną opracował N. F. Us. Próba polega na przetrzymywaniu masy w higrostacie w temperaturze 20 'C i w określonej dostatecznej wilgotności w ciągu 10 dni; następnie masę suszy się w temperaturze 40—45°C i analizuje zachodzące w masie zmiany (całkowita analiza masy lub oznaczenie poszczególnych składników).

Ponieważ pełna analiza masy wymaga z reguły dłuższego czasu, przeto często, gdy ma się do czynienia z masami zawierającymi proszki metali, poprzestaje się na oznaczeniu zawartości czynnego metalu.

137

1

Niekiedy badfsię w ten sposób gwiazdki, pochodnie, a nawet caie środki pirotechniczne.