strona2 33

32

Na podstawie wyników obserwacji procesu pracy sporządza się odpowiednie karty dotyczące wycinka będącego przedmiotem aktualnych badań. Szczegółowe informacje dotyczące sporządzania tych dokumentów i ich analizy można znaleźć w opracowaniu M. Lisińskiego, Z. Martyniaka i A. Potockiego-Badanie pracy.

P.ównież w psychologii pracy istnieje wiele technik służących obserwacji czynności roboczych. Z. Pietrasiński wymienia tutaj:

1)    metodę chronometrażu: badanie pracy w aspekcie czasu trwania poszczególnych jej elementów: czas ten mierzy się za pomocą stopera lub specjalnego urządzenia zwanego chronografem; wyniki zapisywane są w odpowiednich formularzach;

2)    metodę obserwacji migawkowych: obserwator pojawia się na miejscu pracy w nieregularnych odstępach czasu i ogranicza się do stwierdzenia i zanotowania co robi w danej chwili człowiek lub maszyna; aby badania migawkowe miały niezbędną ścisłość, potrzebne jest uprzednie obliczenie ilości niezbędnych obserwacji.⁸⁷

Obok wymienionych tutaj wyróżnia się w psychologii pracy techniki służące zapisywaniu wyników obserwacji przy pomocy odpowiednich urządzeń technicznych. Zaliczyć tu można:

1)    metodę chronocyklografii, polegającą na tym, że badanej osobie przymocowuje się w odpowiednich punktach rąk małe lampki elektryczne, a w chwili gdy rozpoczyna ona swą czynność otwiera się migawkę aparatu fotograficznego i naświetla się film przez cały czas trwania czynności; na tej podstawie wykonuje się modele ruchów roboczych;

2)    metodę kinematograficzną, polegającą na filmowaniu czynności roboczych przy pomocy kilku kamer i układu zwierciadeł (aby odzwierciedlić pełny tor ruchów na stanowisku roboczym);

3)    metodę kimograficzną, polegającą na automatycznym rejestrowaniu na taśmie papierowej (za pomocą przyrządu samopiszącego) krzywej ruchów narzędzia lub jego części;

4)    metodę oscylograficzną, zbliżoną do kimograficznej, a polegającą nu przetwarzaniu badanych ruchów na zjawiska elektryczne rejestrowane w postaci

8łł

krzywych za pośrednictwem oscylografu.

W psychologii pracy wymieniany bywa eksperyment jako metoda badania

pracy, w badaniach za wodo znawczych nie ma on jednak szerszego zastosowania.

Przedmiotem badań zawodoznawczych jest bowiem głównie przebieg pracy na

konkretnym stanowisku w warunkach takich, jakie istnieją w zakładzie pracy.

Zmiana tych warunków, wprowadzenie dodatkowych elementów, wywołanie nowych zjawisk, będące istotą eksperymentu mogłoby uniemożliwić badanie rzeczywistego funkcjonowania pracownika na stanowisku pracy.

W rozdziale przedstawione zostały podstawowe problemy związane z zawo-doznawstwem. Należy jednak podkreślić, że ta interdyscyplinarna dziedzina wiedzy dopiero się rozwija i dlatego wiele zagadnień nie uzyskało jeszcze jednoznacznego rozstrzygnięcia. Z tego też względu przedstawiony materiał stanowi próbę podsumowania dotychczasowych osiągnięć w tym zakresie, a czytelnicy pragnący bliżej poznać omawiane zagadnienia powinni sięgnąć do cytowanych opracowań.

Pytania kontrolne:

1.    Przedstawić za pomocą grafu (schematu) związki zachodzące między zawodo-znawstwem a innymi naukami o pracy.

2.    Określić własne kwalifikacje pracownicze, z uwzględnieniem wszystkich ich elementów.

3.    Przeprowadzić analizę czynności wykonywanych na swoim stanowisku pracy - lub na innym znanym sobie stanowisku.

4.    Opracować, w oparciu o jeden z przedstawionych w rozdziale schematów, charakterystykę kwalifikacji wybranego zawodu.

5.    Opracować informację o wybranym zawodzie dla potrzeb poradnictwa zawodowego.

6.    Przygotować informację o wybranej szkole zawodowej lub uczelni wyższej, informującą i zachęcającą młodzież do podjęcia w niej nauki.