strona (393)

lu. nic jest powszechnie przyjętą metodą elektrostymulacji. Modulacja polega na zmianie wartości parametrów w celu zmniejszenia lub wyeliminowania akomodacji (przystosowania się mięśni do prądu pobudzającego).

Do modyfikacji stosowanych prądów wystarczają zmiany częstotliwości oraz szerokości impulsów, a także amplitudy. Sposoby modulacji są zwykle określone z góry przez producentów. W najnowszych urządzeniach występują również regulatory umożliwiające fizykoterapeucie dokonywanie samodzielnych zmian jednego lub nawet wszystkich parametrów. Okresowe zmiany częstotliwości (tj. 120-100-120 Hz), szerokości impulsów (150-120-150 ps) lub wzrost i spadek natężenia (różnice wynoszą około 10% natężenia początkowego) są źródłem wystarczających modulacji.

Serie impulsów

Impulsy wytwarzane seriami, choć wykorzystywane głównie w metodzie TENS, stosuje się również w celu pobudzenia mięśni ze względu na znaczne podobieństwo do terapii prądem przerywanym. Krótkie serie („pakiety") impulsów generuje się z przerwami, zgodnie z wcześniej ustalonymi parametrami. Po ustawieniu natężenia tak. by prąd wywoływał widoczne skurcze mięśni, metodę tę można wykorzystać do stymulacji mięśni.

Ciąg impulsów

Elektrostymulacja ciągiem impulsów, stosowana głównie w metodzie TENS, jest możliwa w niektórych urządzeniach.

Metoda ta polega na zmianie i modulacji częstotliwości, szerokości impulsów oraz natężenia prądu według zaprogramowanego schematu. Wytwarzane impulsy można porównać do pociągu towarowego złożonego z jadących jeden za drugim wagonów o różnym wyglądzie („(po)ciąg różnych przebiegów”).

Prędkość narastania natężenia

Prędkość narastania impulsu jest ważnym parametrem w zabiegach elektrostymula-cji, natomiast mniejsze znaczenie ma w metodzie TENS. Impulsy o wolno narastającym natężeniu (tzn. takie, że szczytowa amplituda zostaje osiągnięta po dość długim czasie) z reguły nie wywołują żadnej reakcji w prawidłowo unerwionych mięśniach w związku z opisanym wcześniej zjawiskiem akomodacji. Z drugiej strony mięśnie odnerwione nie mają zdolności do akomodacji i wolno narastający prąd może w'ywołać skurcz mięśnia. Często szybko narastające natężenie sprawia, że impulsy są zbyt krótkie, by sprostać zwiększonej szerokości chronaksji w przypadku odczynu zwyrodnienia (patrz podrozdział „Chronaksja” w rozdz. 8). Jak widać, prędkość narastania natężenia należy uwzględnić w przypadku mięśni odner-wionych i regenerujących się. W praktyce klinicznej można zastosować ogólną zasadę, zgodnie z którą do pobudzania prawidłowo unerwionych mięśni należy stosować impulsy o szybko zwiększającej się amplitudzie, natomiast mięśnie uszkodzone należy stymulować prądem o wolniej narastającym natężeniu. Urządzenia do elektrostymulacji są z reguły wyposażone w odpowiednio wyskalowane regulatory tempa wzrostu natężenia.

Metodyka zabiegów

Każdy fizykoterapeuta ma swoje własne sposoby wykonywania zabiegów, na które składają się: rozmieszczenie elektrod, kolejność „kroków”, wybór metody elektro-

116