12.3.13. Budowle piętrzące
W pasie osi projektowanej zapory punkty badawcze lokalizowane są w układzie trzech, czterech rzędów oddalonych od siebie o połowę szerokości zapory. Punkty dokumentacyjne w poszczególnych rzędach są w odległościach 50- 100 m. Głębokość wierceń jest zmienna. Zasadniczo otwory powinny dochodzić do warstwy nieprzepuszczalnej i zagłębiać się w nią 5-10 m. Dla zapór ciężkich przyjmowana jest zasada, że głębokość rozpoznania podłoża powinna być głębsza niż podwojona wysokość spiętrzenia wody w zaporze.
Dla jazów i śluz stosowane są podobne zalecenia jak dla zapór, przy czym odległości w rzędach między wierceniami powinny być rzędu 10 - 20 m.
Badania terenowe poprzedzone są wykonaniem projektu geologiczno-inżynierskiej penetracji terenu, który w sposób wiarygodny pozwoli na uzyskanie informacji koniecznych do opracowania projektu technicznego realizowanej inwestycji. W projekcie badań geologiczno-inżynierskich powinny być uwzględnione następujące zagadnienia:
- analiza lokalizacji i technicznego projektu inwestycji oraz wpływu budowli na środowisko geologiczne;
- charakterystyka geomorfologiczna, geologiczna i hydrogeologiczna terenu przyszłej lokalizacji;
/' - charakterystyka litologiczna i stratygraficzna gruntów stanowiących podłoże
budowli;
- charakterystyka własności fizyko-mechanicznych gruntów stanowiących podłoże budowli;
- charakterystyka wód podziemnych oddziałujących na podłoże budowlane;
- charakterystyka procesów geodynamicznych występujących w terenie badań oraz mogących powstawać w trakcie realizacji lub użytkowania obiektu budowlanego;
- charakterystyka surowców budowlanych występujących w terenie badań mogących być wykorzystanymi w trakcie realizacji zadań budowlanych;
- określenie zakresu i badań terenowych, prac laboratoryjnych, formy opracowania kameralnego;
- alternatywne (lub wariantowe) rozwiązanie prac i badań geologiczno-inżynierskich w przypadku,' gdy założony w projekcie schemat warunków geologicznych odbiega od wyników badań terenowych.
Istotną częścią projektu badań geologiczno-inżynierskich jest harmonogram oraz kosztorys robót i prac geologicznych, jakie mają być realizowane w trakcie rozpoznania geologiczno-inżynierskiego terenu badań. Wszelkie odstępstwa od projektu muszą być szczegółowo uzgodnione w odpowiednich aneksach do pierwotnego zakresu opracowania geologiczno-inżynierskiego.
W przypadku badań geologiczno-inżynierskich pod małe obiekty budowlane lub opracowywania w dużych skalach, projektowanie prac polowych (terenowych) prowadzone jest zasadniczo w dwóch etapach określanych jako: prace rozpoznawcze i prace terenowe.
Prace rozpoznawcze
Stanowią pierwszy etap projektowania badań terenowych. W opracowaniu takim na wstępie podawana jest analiza lokalizacji i założeń techniczno-projektowych inwestycji. Pod tym kątem zbierane są i oceniane informacje geologiczno-inżynierskie znajdujące się w materiałach publikowanych i dokumentacjach archiwalnych. Rozpatrywany jest wpływ rzeźby, podłoża gruntowo-wodnego i procesów geodynamicznych na lokalizację i koncepcję projektu inwestycji. Prace analityczne poparte muszą być wizją lokalną terenu i wykonaniem wstępnych badań polowych, rozstrzygających, czy informacje o rozpatrywanym terenie są wystarczające czy niewystarczające do zaprojektowania właściwych badań geotechnicznych.
Prace terenowe
Na podstawie prac rozpoznawczych wykonywany jest program badań terenowych. W pierwszej części określa się tu zadanie badawcze wynikające z kompleksowo ujętego charakteru techniczno-konstrukcyjnego budowli, zasad posadowienia obiektu, przewidywanych prac ziemnych oraz zasad eksploatacji obiektu budowlanego. Dalej podaje się informacje wynikające ze wstępnego rozpoznania geologiczno-inżynierskiego terenu. Z kolei przedstawia się propozycje lokalizacji punktów badawczych, ich głębokość, zakres obserwacji terenowych i badań laboratoryjnych, jak również charakter badań specjalnych. Wreszcie przedstawia się propozycje postępowania, jeżeli w trakcie badań polowych wystąpią poważne różnice w stosunku do zakładanego modelu budowy geologicznej opartej na istniejących materiałach archiwalnych.
W łatwiejszych do rozwiązania zagadnieniach, dla których Rozporządzenie nie wymaga wykonania dokumentacji geologiczno-inżynierskiej, lecz tylko dokumentacji (lub ekspertyzy, oceny) geotechnicznej, rozpoznanie podłoża budowli organizuje się na podstawie programu geotechnicznych badań terenowych (p. 12.5). Jest on zakresowo szczuplejszy od projektu badań geologiczno-inżynierskich, ale powinien zapewniać stopień rozpoznania wystarczający do zaprojektowania, wykonania i użytkowania budowli w sposób bezpieczny.
Uzyskane w trakcie badań terenowych informacje przedstawiane są w postaci opracowań (dokumentacje, operaty, ekspertyzy, opinie) geologiczno-inżynierskich lub geotechnicznych, które stanowią podstawowy załącznik do właściwego projektu technicznego budowli.
Poprawne zaprojektowanie obiektu budowlanego zależy w poważnym stopniu od właściwego rozpoznania parametrów mechanicznego modelu podłoża danego obiektu i parametrów procesów interakcji obiektu z podłożem oraz od rozpoznania warunków bezpieczną
163