str010 11

niowych należy wykorzystywać bardzo ostrożnie. Często bywa ona zakażona drobnoustrojami, w tym także — chorobotwórczymi. Szczególnie dotyczy to wolno płynących rzek oraz jezior i stawów.

Zaleca się unikanie wody płynącej lub zgromadzonej poniżej wsi, fabryk, zakładów produkcyjnych; ewentualnie do celów spożywczych taką wodę można stosować dopiero po przegotowaniu lub odkażeniu.

W braku wymienionych wyżej źródeł należy poszukać miejsc, w których osiadła woda powstała ze stopnienia śniegu lub opadów. Najczęściej wsiąka ona w ziemię i gromadzi się nad nieprzepuszczalnymi warstwami gruntu. Na obecność wody wskazują:

—    miejsca wilgotne,

—    zagłębienie, dołki,

—    miejsca wilgotne u podnóży wzgórz,

—    miejsce położone nisko, otoczone ze wszystkich stron wzgórzami lub pagórkami,

—    kotliny między skałami,

—    ciemnozielona, soczysta powierzchnia murawy.

Można również wykorzystać wodę gruntową przez wykopanie aż do jej poziomu głębokiego dołu. Gromadzi się ona w powstałym zagłębieniu, umożliwiając wielokrotne pobieranie.

Rosa osiadająca latem, we wczesnych godzinach rannych, na roślinach i kamieniach stanowi także dobre źródło wody. Aby ją zebrać, należy wykopać dół, wyłożyć go płótnem namiotowym i wypełnić kamieniami. Rosa osiada nocą na kamieniach, skąd spływa na płachtę rozpostartą w dole.

Do tego celu można zastosować również różne części metalowe, jak pokrywki od puszek, gładkie metalowe części łopaty itp. Przy ukośnym ich ustawieniu woda będzie ściekała bezpośrednio do naczynia lub na płachtę. W ciągu 1 godziny z rosy uzyskuje się około 1 litr wody. Materiałów nieprzepuszczalnych (płótno namiotowe, folia itp.), jak również naczyń (puszki po konserwach, menażki) można użyć do zbierania wody z opadów atmosferycznych. Zimą, jeśli są możliwości, zaleca się raczej korzystanie ze źródeł i potoków. W razie ich braku należy wykorzystać śnieg lub lód.

Otrzymanie wody z lodu (przez stopnienie) wymaga w przybliżeniu 50°/# mniej opału niż uzyskanie tej samej ilości wody ze śniegu. Twardo zbity śnieg daje więcej wody niż puszysty. Puszysty śnieg należy ubić w naczyniu, w którym jest ogrzewany. W celu szybszego stopnienia śnieg można kruszyć nożem. Nie należy jeść śniegu, ponieważ może to doprowadzić do niebezpiecznego ochłodzenia ustroju.

W braku naturalnych zasobów wodnych nieco płynu daje się uzyskać z niektórych roślin. Nie zastąpi on wody, ale w pewnej mierze złagodzi pragnienie. Do tego celu wykorzystać można bluszcz, brzozą i klon.

Bluszcz nacina się głęboko na łodydze, a następnie cięciem ukośnym odcina łodygę tuż przy pniu. Spływające krople cieczy można pić.

Doskonały sok wydziela brzoza. Przez jedno nacięcie uzyskuje się około 1/4 litra płynu. Nacięcie długości 20 cm należy wykonać na głębokości 2—3 cm, w odległości około 170 cm od ziemi, po czym zawiesić naczynie do zbierania soku.

Pewną ilość płynu można uzyskać z owoców i warzyw. Jeśli są twarde, to przed wyssaniem należy je obić, by wywołać koncentrację soku. Soki roślinne w postaci mleczka najczęściej mają właściwości trujące, co uniemożliwia ich wykorzystanie.

Problem wody występuje szczególnie w strefie gorącej. W tych warunkach ubytki płynów z organizmu zwiększają się. U osób przebywających w cieniu wynoszą 3—4 litry dzienne. Wysiłek fizyczny wywołuje straty 8—10 litrów wody, a nawet więcej. Na ogół uważa się, że do przetrwania w tych warunkach nie-zbędnna jest minimalna ilość wody, wynosząca około 3 litrów dziennie. Jednak potrzeby te znacznie powiększa wysiłek fizyczny, działanie promieni słonecznych, suchy wiatr oraz strach.

Należy maksymalnie oszczędzać wodę, ograniczać wysiłek, pozostawać w cieniu podczas gorących godzin dnia, wstrzymywać się od jedzenia i palenia w godzinach szczytowego upału.

W poszukiwaniu wody pomocne mogą być obserwacje zwierząt oraz rozmieszczenie roślinności. Ekstramenty zwierząt znajdujące się w nisko położonych częściach terenu świadczą niekiedy o bliskich źródłach.

W wyżej opisanych warunkach czas przetrwania bez wody nie przekracza 48 godzin. Jedynym pewnym środkiem jest przygotowanie zapasu wody.

OCZYSZCZANIE WODY

Bez względu na pragnienie nie należy pić brudnej wody, gdyż można się tą drogą nabawić poważnej choroby, jak np. biegunki czy tyfusu, woda taka bywa bowiem z reguły siedliskiem rozmaitych bakterii oraz pierwotniaków.

Ważną rolę odgrywa oczyszczenie oraz odkażenie wody. W braku specjalnych do tego celu zestawów oczyszczenie wody z zawiesiny uzyskuje się przez pozostawienie jej w naczyniu na pewien okres czasu, po którym cząstki stałe osiadają na dnie.

Przy bardzo dużym zanieczyszczeniu wodę po odstawieniu fil

ii