trening interpersonalny

rżeń na specjalne grupy 8—12-osobowe. Grupa z dolegliwościami w obrębie głowy stosuje formułę Czoło jest przyjemnie chłodne»; grupa z dolegliwościami serca wywołuje uczucie ciepła w lewej ręce i spokojnego tętna; «grupa brzuszna» ćwiczy uczucie ciepła w obrębie brzucha, przy czym przy obstrukcji używa się formułek zalecających regularne jedzenie i wypróżnianie. W grupie «krwiobiegu» kładzie się główny nacisk na intensywne ukrwienie kończyn, a grupa ż zaburzeniami snu łączy wywoływanie spokoju w pozycji leżącej z zaśnięciem”.¹

Przydatność relaksu w przeciwdziałaniu niepowodzeniom szkolnym badał A. Szyszko-Bogusz.² Badaniami objęto 261 uczniów szkoły podstawowej, w odniesieniu do których zastosowano opracowany w tym celu zestaw ćwiczeń odprężających i koncentrujących. Były to kilkuminutowe ćwiczenia zdolności koncentracji uwagi oraz ćwiczenia u-miejętności poddawania się całkowitemu odprężeniu fizycznemu i psychicznemu po zakończeniu koncentracji. Badani uczniowie stwierdzili, że odbyte ćwiczenia wpłynęły korzystnie na ich zdolność koncentracji uwagi oraz umiejętność samokontroli wykonywanych czynności, przyczyniając się do uzyskania lepszych wyników w pracy szkolnej.

Podobnymi badaniami objęto grupę słuchaczy studiów zaocznych. Zastosowano technikę relaksacyjną polegającą na utrzymaniu ciała w wygodnej pozycji, zwolnieniu i uregulowaniu rytmu oddychania, odwróceniu uwagi od bodźców zewnętrznych, rozluźnieniu poszczególnych części ciała, uzyskaniu pełnego odprężenia psychicznego. Uwzględniając treść wypowiedzi badanych, stwierdzono, że ćwiczenia relakso-wo-koncentrujące wpływają korzystnie na rozumienie treści wykładów, czynny udział w ćwiczeniach, konwersatoriach i seminariach, umiejętność rozwiązywania problemów, sprawność myślenia, stan emocjonalny, przyczyniają się do zmniejszenia napięcia przedegzaminacyjnego.

Wnioski wynikające z omówionych wyżej badań opierał}’ się na opiniach wyrażanych przez uczestniczących w nich uczniów i studentów. Pow'inny one być uzupełnione przez badania eksperymentalne, umożliwiające dokonanie pomiarów skuteczności zastosowanych technik relaksacyjnych.

5. Trening interpersonalny

Trening interpersonalny jest jednym z rodzajów grupowego od działywania psychokorekcyjnego. Uczestniczą w nim grupy — „grupy treningowe”, „grupy spotkaniowe”, „grupy treningu uwrażliwiającego”, liczące zazwyczaj 6—12 osób. Przy dłużej trwającym treningu spotkania grup odbywają się 1—2 razy w tygodniu, a przy treningu tygodniowym — codziennie. Organizowane są również „maratony”, trwające nieprzerwanie 6—24 godzin. Grupą treningową kieruje trener, mający niezbędne przygotowanie teoretyczne i doświadczenie praktyczne.

Głównym celem treningu jest zwiększanie wrażliwości, kształcenie postawy wzajemnej życzliwości oraz „otwartości”. Ta ostatnia przejawia się w umiejętności przekazywania informacji o własnej osobie oraz poprawnego odbierania informacji pochodzących od innych osób, co sprzyja umiejętności wczuwania się w ich przeżycia. Prawidłowe odbieranie informacji o własnej osobie przyczynia się do wytworzenia adekwatnej samooceny oraz tworzącego się na jej podłożu realistycznego poziomu aspiracji. Trening interpersonalny może być pomocny w rozumieniu własnych uczuć i zachowań, jak też rozumieniu innych ludzi oraz trafnym interpretowaniu ich wypowiedzi, rozwiązywaniu własnych i cudzych problemów życiowych, podejmowaniu trafnych decyzji.

Techniki treningu interpersonalnego są stosowane w kształceniu u personelu kierowniczego zakładów pracy umiejętności współżycia społecznego oraz kontaktowania się z pracownikami. Przejawia się ona zarówno w poprawnym przekazywaniu informacji związanych z pełnioną funkcją kierowniczą, jak i w prawidłowym odbieraniu informacji pochodzących od pracowników oraz w ich uwzględnianiu przy podejmowaniu decyzji.

Trening interpersonalny jest również przydatny w procesie kształcenia i doskonalenia zawodowego nauczycieli. Jedną z istotnych właściwości nauczyciela wyznaczoną przez jego rolę społeczną jest umiejętność współżycia społecznego. Nauczyciel powinien w sposób komunikatywny przekazywać uczniom wiedzę oraz inne informacje związane z nauczaniem, umieć słuchać uczniów, co ułatwia rozumienie ich zachowania się. Umiejętność komunikowania się jest niezbędna nauczycielom w jego kontaktach z rodzicami oraz innymi nauczycielami,

229

1

   Cyt. wg S. Kratochvil Psychoterapia, op. cit., s. 196.

2

   A. Szyszko-Bogusz Funkcja ćwiczeń odprężających, op. cit.