Twórczość Sienkiewicza1

48. TWÓRCZOŚĆ HENRYKA SIENKIEWICZA (1846 -1916)

W swojej drodze twórczej przechodził zmienną ewolucje. Od tendencyjnych,-opowiadań i zorientowanej utylitarnie felietonistyki, przez sp5ry~o tradycją i naturalizm; zbliżył się dp„iłIiskici.,-ioman ty zmówi wizji-przeszłości. Od pókaw,,.umiarkowanie postępowych” po neokonserwatywne. Minto to, przez całą swoją twórczość pozostawał pod wpływem pozytywistycznego światopoglądu i realistycznej estetyki.

Sienkiewicz:

-    twórca powieści historycznej,

-    autor świetnych, nowoczesnych nowel (Szkice węglem, Latarnik, Sachem)

-    autor znaczącej dla nurtu psychologicznego powieści współczesnej Bez dogmatu,

-    autor popularnej przygodowej powieści dla młodzieży Wpustyni i w puszczy,

-    świetny publicysta i dziennikarz (jego Listy z podróży do Ameryki mogą uchodzić za wzór nowoczesnego reportażu)

NOWELISTYKA I DZIENNIKARSTWO

Początki pisarstwa związane są z'dziennikarstwem. Pisarz zadebiutował w 1869 roku ogłoszoną w”;ąj£a§E3zic Tygodniowym” recenzją teatralną ze sztuki Nasi najserdeczniejsi. Jako student wydziału filologicznego próbował sił jako badacz literatury staropolskiej drukując w „Tygodniku Ilustrowanym” dwa artykuły o barokowych poetach (Mikołaju Sępie Sarzyńskim oraz Kasprze Miaskowskim)

Pozycję publicysty i felietonisty utrwalił publikując, pod pseudonimem Litwos,- cykle felietonów: Bez 'tytułu~w ^Gazecie Polskiej” a w „Niwie” JSprawy bieżące.-Od 1875 roku w „Gazecie Polskiej’’ ogłaszał felietony Chwila obecną, j

Przyczyny ^wysokiej pozycji felietonów:

- Pisarz w pozbawionej ścisłych lygorów konwencji felietonu czuł się swobodnie i stworzył własny model gatunku. Jego felietony eksponowały swoją „literackość!’, autor chętnie posługiwał się „aluzją, .cytatem,.,,trawestacją czy..reminiscencją. Od kronik głównych felietonistów epoki różniły się odmienna fńrmą^lpupnai .oscylującego między parodystyczPym.wyjaskrawieniemasentymentalnąrzewnością.

Praca dziennikarska dominowała w pisarstwie Sienkiewicza lat siedemdziesiątych. Jego ówczesne próby miały charakter „warsztatowy”; były mierzeniem się z różnymi konstrukcjami gatunkowymi, z formami stylizacji, ze sposobami narracji i kreowania postaci. Nie widać jeszcze wtedy zdecydowanego kierunku twórczego.

Jako literat debiutuje 1872 roku. W tym roku wychodzi powieść obyczajowa Na

'■tmaWlifr »i-'-yrJiWni*'*    *    *    -W.UW

marne, ą także dwa tendencyjne opowiadania objęte wspólnym't>nilemi/fił?H<j'/vĄyiaV.- re/r/ Wbrszylly^Jjikt nie Jest_prarakiem między .s^mi i Eh^ie drogi.,Zbliżone do oświeceniowej „powiastki” ujęciem satyrycznym i dydaktycznym - jest tomeomal wzorcowa realizacja pozytywistycznego programu., Sienkiewicz, obok Orzeszkowej, stworzył klasyczny /typ tendencyjnego opowiadania - „broszury w artystycznej formie”, której ilustracyjny charakter ogranicza cechy literackie, podporządkowując je interwencyjnym założeniom.

- pierwsze opowiadanie Nikt nie jest prorokiem między swymi/- historia młodego człowieka - Wilka Gąrbowieckiego, który obejmuje wiejski majątek, ponieważ chce uczyć zasad racjonalnej gospodarki swoich poddanych i sąsiadów. Niefortunnie lokuje swe uczucia, a potem ginie w pojedynku, do którego” zostaje sprowokowany. Na przykładzie Grabowieckiego Sienkiewicz wykpiwa ideologiczne zaślepienie, nieumiejętność dokonania właściwej oceny sytuacji. Swego bohatera nazywa „szowinistą postępu”. Ale nie ulega

1