wstęp do teorii polityki img 38

43

na cele polityki zagranicznej mają interesy klasy panującej w danym państwie²⁷. Tylko sporadycznie można było odnotować publikacje wskazujące, że wybór celów polityki zagranicznej dokonywany jest w oparciu o „interes narodowy”²’.

Autor licznych opracowań teoretycznych Ziemowit J. Pietraś wielokrotnie prezentował pogląd utrzymujący, że politykazagraniczna państwa odzwierciedla interesy klasy panującej i narodu, zaś cele tej polityki są funkcją obu rodzajów tych interesów-. Czyli teza ta sprowadzała się do twierdzenia, żc cele polityki zagranicznej państwa są formułowane jako konkretyzacja interesów' klasowych i narodowych.

Dla wyjaśnienia relacji między interesami a celami polityki zagranicznej użyteczne wydaje się odwołanie do ogólnej teorii stosunków- międzynarodowych. Autor „klasycznego” w polskiej nauce wykładu takiej teorii - Józef Kukułka -wyprowadza interesy uczestników stosunków' międzynarodowych z kategorii potrzeb społecznych. Twuerdzi on, że interesy wyrastają w< procesie konfronlacji potrzeb z obiektywnymi możliwościami ich zaspokojenia. W ślad za tym definiuje interes ogólnie, jako „pewną relację określonych wartości (dóbr) do określonych potrzeb”, dodając, że chodzi o „dążenie do zaspokojenia maksymalnej ilości potrzeb”³⁰. 7. kolei cytowany wyżej Z. .1. Pietraś, kontynuując ten sposób myślenia podkreśla, że „interes jest taką funkcją potrzeb, która skłania uczestnika stosunków międzynarodowych do podjęcia działania i zaspokojenia potrzeb”¹’.

Konkludując ten wątek rozważań można stwierdzić, że pierwotnie są potrzeby, które wyartykułowane i przystosowane do realizacji stają się interesami uczestników stosunków międzynarodowych. Na podstawie tych interesów' ośrodek decyzyjny formułuje cele⁵², które stają się następnie bodż.cami do podejmowania przez państwo działań na forum międzynarodowym. Innymi słowy, cele są elementem jikierunkow ującym działania polityki zagranicznej państwa, zmierzające do zaspokojenia potrzeb i interesów wyartykułowanych w jego systemie wewnętrznym, a związanych z uczestnictwem państwa w określonym środowisku międzynarodowym.

²⁷    Zob- up. Artur Bodnar, „Zewnętrzna funkcja państwa i cele polityki zagranicznej”, [w:] Pały-ga, Symonides (red.), op.cit., s. 70; Sowremiennyje burżuazyjne tieorii mieżdunarodnych ołnoszenj, Moskwa: Akademia Nauk SSSR 1976, s. 101-122; A. Pozdniakow, Wmeszniepoliticzesktyadiejateł-nost' i mieżgosudarstwienny}e otnoszenija, Moskwa: Nauka 1986, s. 50-52.

²⁸    np. Janusz Symonides, „Kilka uwag o badaniach nad polityką zagraniczną”, [w:] Pałyga, Symo--ides (red.), op.cit., s. 11-13. Zob. także Mieczysław Stolarczyk, „Czynnik narodowy w polityce zagranicznej państw”, Studia Nauk Politycznych, 1985, nr 1, s. 93-111.

²⁹    Ziemowit J. Pietraś, Podstawy teorii stosunków międzynarodowych, Lublin: UMCS 1986, s. 85-86.

* Józef Kukułka, Problemy teorii stosunków międzynarodowych, Warszawa: PWN 1978, s. 264-265.

⁷¹ Pietraś, op.cit., s. 144.

⁵³ J. Kukułka (Problemy teorii..., s. 262) inaczej ujmuje to zagadnienie pisząc, że w procesie realizacji pcezeb aspiracyjnych, które stają się interesami „następuje ostateczne ich przyporządkowanie do pod-■awwych i niejako naturalnych celów uczestników stosunków międzynarodowych i ich systemów.