15412 wstęp do teorii polityki img 33

38

W definicji tej na podkreślenie zasługują.cztery elementy.

Po pierwsze to, że cele stanowią wyraz dążeń rządów państw, które zmierz.ajądo ich zrealizowania poprzez oddziaływanie na środowisko międzynarodowe, A-zatem' mają charakter świadomy, oparty na racjonalnym uzasadnieniu. Chociaż w praktyce cele są formułowane przez indywidualnych polityków^{1 2 3}, to jednak nie można ograniczyć się - jak to czynią badacze stosujący podejście behawioralne - do analizy zachowań jednostek. Cele polityki zagranicznej państwa są bowiem rezultatem dłuższego procesu, w którym podejmowanie decyzji aczkolwiek jest ważnym, ale nie jedynym etapem działań'¹. Ponadto - co zauważa A. K K. Organski - cele te muszą być podzielane przez dużą lub przynajmniej ważną część narodu’.

Po drugie, cele polityki zagranicznej sąprojekcjąjakiegoś indywidualnie określonego stanu spraw, warunków i rzeczy, korzystnych dla danego państwa. Ten pożądany stan dotyczy państwa-podmiotu, ale warunkowany jest aktualnym i przyszłym układem stosunków międzynarodowych. Przykładowo, jeśli państwo stawia jako cel umocnienie własnego bezpieczeństwa narodowego, może to osiągać nie tylko w rezultacie jednostronnych działań wewnętrznych wzmacniających jego potencjał wąyjskowy i gospodarczy oraz sprawność systemu politycznego, ale równocześnie poprzez podejmowanie działań polegających na zawieraniu sojuszy z innymi państwami lub porozumień prowadzących do tworzenia systemu bezpieczeństwa zbiorowego.

- Po trzecie, ponieważ cele są fonnułowane jako dyrektywy działań polityki zagranicznej państwa, więc jego organy, rządowe mają zgodnie z nimi, zmier/ać do spowodowania osiągnięcia owego „wyobrażonego przyszłego stanu spraw”.

Po Czwarte, cele polityki zagranicznej są adresowane do środowiska międzynarodowego, gdyż zmierzają - poprzez wywieranie w pływu przez dane państwo - do wymuszenia bądź wyw ołania oczekiwanego zachow ania się innych podmiotów. Chodzi tutaj o to, aby owi adresaci żądań kontynuowali lub zmienili swoje zachowanie, a więc aby powstały warunki umożliwiające osiągnięcie zakładanego przez państwo celu jego polityki zagranicznej*.

1

   Por. Joseph Frankel, National Interest, Londyn: Pall Mail 1970, $. 24-25.

2

   Francuski autor Jean-Pierre Dcricnnic - przeciwstawiając się interpretacjom subiektywi-stycznytn - twierdzi, że cele są przyczynami decyzji politycznych. W większości wypadków trudno jc dostrzec w rzeczywistości, a trzeba je rekonstruować przeprowadzając analizę samego działania. Zob. Fsquisse de problemalitjueprour une sociologie des relatiom interna-tionales. These pour le doctorat d'eiat. Institut des Science Politique,Paris 1976,s. 21-25, cyt. za: S. Musiał, Francuska nauka u stosunkach międzynarodowych. Próba rekonstrukcji, Warszawa: COMSNP 1987, s. 155.

3

   A.F.K. Organski, World Poiitics, New York: New York KnopH958, s. 53.

^s Georgc Modelski (op.cit., s. 87-93) twierdzi, że cele polityki zagranicznej opisują tylko żądania zmiany zachowania się innych państw.