wstęp do teorii polityki img 119

127

śnie w tej dziedzinie sterowania gospodarką państwa i wpływania na globalne procesy rynkowe, większość badaczy i analityków wydziedzicza państwo z władzy i kompetencji. Według Susan Strange, „Tak jak kiedyś państwa były- władcami rynków, lak teraz w wdelu zasadniczych aspektach rynki władają rządami”³'’. Lester Thurow nazwał to zjawisko „globalnym wyzwaniem dła gospodarki narodowej”¹ ²¹. Nie da się zaprzeczyć, że wzrost intensywności powiązań gospodarczych, zwiększająca się wirtuałność obrotów finansowych, wreszcie działalność transnarodowych korporacji, wytrąciły państwu z rąk wiele z dotychczas używanych instrumentów działania. Niemniej, państwo pozostaje ważnym aktorem globalizującej się gospodarki, ponieważ efektywnego wypełniania tej funkcji domaga się odeń społeczeństwo. Instrumenty działalności państwowej w tej dziedzinie stają się jednak subtelniejsze i zmierzają bardziej w kierunku działań koordynujących i wspierających pośrednio przedsiębiorczość poprzez np. stwarzanie warunków ekspansji na obce rynki firmom oraz warunków przyciągających zagraniczne inwestycje. Jak zauważa Ethan Kapstein, „tylko państwo potrafi bronić wspólnych interesów w międzynarodowych negocjacjach handlowych dotyczących inwestowania czy dostępu do ry nków. Porozumienia dotyczące takich kwestii jak drogi lotnicze, otwartość systemów bankowych (...) nie są uzgadniane przez korporacje [transnarodowe!, lecz przez dyplomatów i urzędników”'".

Zapewnienie bezpieczeństwa ekonomicznego jest ściśle związane z koniecznością podejmowania działań mających na celu zabezpieczenie dostępu do kluczowych zasobów-. Wachlarz środków angażowanych w tym celu przez państwo rozciąga się od negocjowania korzystnych umów handlowych na zakup koniecznych dla funkcjonowania gospodarki zasobów, aż do wojny, mającej na celu zabezpieczenie niezakłóconych dostaw surowców o strategicznym znaczeniu.

Coraz większe znaczenie w polityce zagranicznej większości państw jest przyznawane bezpieczeństwu ekologicznemu, co coraz silniej łączy się ze wspomnianym wyżej imperatywem zabezpieczeniem zasobów. Pomimo ogromnej aktywności organizacji pozarządowych i mchów- społecznych w tej dziedzinie, bezpieczeństwo ekologiczne może być realizowane tylko za pomocą polityki zagranicznej: tylko państwa mają władzę negocjować porozumienia dotyczące emisji gazów' i tylko międzyrządowe ustalenia mają szansę być wykonane.

Funkcja ochronna jest również realizowana rutynowo przez służbę dyplomatyczną i konsularną państw-a w stosunku do obywateli państwa wysyłającego oraz. w stosunku do osób prawnych. Opieka dyplomatyczna polega na pilnowaniu,

^K Susan Strange, The Retrp.alofState: The Diffusion of Power in the WorldEconotny, Cambridge: Cambridge Unizersily Press 1996, s. 4.

1.ester C. Thurow, Przyszłość kapitalizmu. Jak dzisiejsze siły ekonomiczne kształtują świat jutra, Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie 1999, s. 171.

" [Cyt. za:] Harvcy Stlrr. Anarchy, Order, andInlerdependenc-e: tIow to Manngehlterdepertden-ce, Ann Arbor: The Untvcrsity of Michigan Press 1997, s. 86.