wykłady z socjologii 13 2014 (13)

Tablica 1. Miejsce Polski w badaniach CPI w poszczególnych latach

Rok badania	Liczba krajów objętych badaniem	Miejsce Polski w rankingu	Wartość CPI dla Polski
1996	54	24	5,6
1997	52	29	5,1
1998	85	40	4,6
1999	99	44	4,2
2000	90	43	4,1
2001	91	44	4,1
2002	102	45	4,9
2003	133	64	3,6
2004	146	67	3,5
2005	159	70	3,4
2006	163	61	3,7
2007	179	61	4,2

Źródło: Indeksy percepcji korupcji CPI z poszczególnych lat. Berlin: Transparency International, www.transparency.org.

Tablica 2. Ranking korupcyjny dla nowych członków UE

Kraj	1999    - 2000	2001	2002	2003	2004	2005	2006	Miejsce w CPI (2006)
Czechy	3,25	3,75	3,75	3,50	3,50	3,50	3,50	46
Estonia	3,25	2,75	2,50	2,50	2,50	2,50	2,50	24
Węgry	2,50	3,00	3,00	2,75	2,75	2,75	3,00	41
Łotwa	3,50	3,50	3,75	3,50	3,50	3,50	3,25	49
Litwa	3,75	3,75	3,75	3,50	3,50	3.75	4,00	46
Polska	2,25	2,25	2,25	2,50	2,50	3,00	3,25	61
Słowacja	3,75	3,75	3,25	3,25	3,25	3,00	3,00	49
Słowenia	2,00	2,00	2,00	2,00	2,00	2,00	2,25	28
średnia	3,03	3,09	3,03	2,94	2,94	3,00	3,09	43

Źródło: Opracowanie własne na podstawie: Nations In Transit 2006;

http://www.freedomhouse.org/temolate.cfm=261&=2006 oraz Tra, International Corruptl n Perceptlon Index.Berlin 2006; http://www.transparency.org/www/new_room/in_focus/!

Definicja korupcji politycznej

Transparency International

„ Korupcją polityczną są nadużycia powierzonej władzy popełnione

Erzez przywódców politycznych celem uzyskania prywatnej orzysci, wraz ze zwiększeniem swojej władzy lub bogactwa".

„Korupcja polityczna generuje przestępstwa na szeroką skalę i liczne akty bezprawia popełniane przez przywódców politycznych <<przed >>,

<<w trakcie >>, << po >> sprawowaniu przez nich urzędu.[...] Korupcja polityczna stanowi przeciwieństwo przejrzystości w życiu publicznym".

Model korupcji politycznej (K) jako powtarzalnego czynu:

♦ Podmiot: przywódca polityczny (P);

♦ Strona przedmiotowa:

- nadużycie władzy popełnione celem uzyskania prywatnej korzyści (N);

- uzyskanie prywatnej korzyści:

* korzyść majątkowa (M),

* korzyść osobista (O),

- zwiększenie swojej władzy (W) lub bogactwa (B).

Zapis logiczny: P m N £0 (M CD O) £0 (W OD B) CD K

_

Akty korupcyjne:

•    łapownictwo (przekupstwo lub sprzedajność), kradzież (defraudacja),

•    nepotyzm,

•    kupczenie wpływami.

Poziom korupcji:

•    zindywidualizowany - który skupia ograniczoną liczbę osób, oraz

•    zbiorowy - w którym zaangażowane są całe grupy interesów, często tworzących piramidy korupcyjne, gdzie wszyscy są powiązani jako dawcy i biorcy jednocześnie.

Formy korupcji:

•    urzędnicza - w której przestępstwa dokonywane są w różnych dziedzinach administracji państwowej i samorządowej oraz innych instytucjach publicznych i najczęściej powiązane są z administracyjną kontrolą lub reglamentacją różnych sfer naszego życia;

•    gospodarcza (komercyjna) - w której akty sprzedajności bądź przekupstwa zmierzające do wywarcia wpływu na gospodarcze wydarzenia godzą w prawidłowe funkcjonowanie instytucji państwa oraz w zasady uczciwej konkurencji.

TYPY TRANSAKCJI KORUPCYJNYCH W POLSCE:

♦    finansowa - w której korzyścią jest pieniężna łapówka;

♦    materialna - w której korzyści przybierają formę nieuczciwego zysku w postaci nieruchomości bądź ruchomości (mieszkania, samochodu, wycieczki zagranicznej, ale też mogą stanowić formę superokazji budowy nieruchomości, umorzenie kredytu, preferencyjne oprocentowanie, bezpłatne pośrednictwo, intratne zlecenie ekspertyz, nieodpłatne korzystanie z luksusowego samochodu, jachtu innych dóbr materialnych);

♦    pozamaterialna - w której elementami korzyści są formy uzyskania awansu zawodowego, lepszego stanowiska, którego piastowanie, pozwala na powiększenie dochodów, oraz często, na uzyskanie możliwości wpływania na kolejne decyzje i/lub podejmowanie nowych będących efektem korupcji i/lub rozpoczynających następne działania korupcyjne;

♦    polityczna - w której celem jest uzyskanie prywatnych korzyści i/lub zwiększenia swych politycznych wpływów, władzy i sukcesu bądź lako forma „handlu wpływami" jest obdarzaniem specjalną przychylnością innych )osób prywatnych, przedstawicieli biznesu, oponentów i dotyczy nie tylko polityków, ale też urzędników wyższych organów władzy);

♦    układowa - w której duża skala transakcji pozamaterialnych powoduje, iż praktyki korupcyjne stają się trwałym elementem politycznej gry i gazie sytuacje korupcyjne (konflikt interesów, nepotyzm, publiczne kontakty z aferzystami) tworzą przesłanki do zaistnienia postaw korupcyjnych.

Według Leszka Balcerowicza: „Można dowodzić, że im wyższe jest natężenie korupcji, tym - przy innych czynnikach niezmiennych -trudniej jest się krajowi rozwijać”. W artykule pod tytułem Choroba brudnych rąk Balcerowicz podkreśla, iż korupcja szkodzi rozwojowi gospodarczemu na cztery zasadnicze sposoby:

1.    Związane z nią „opłat/’ stanowią de facto dodatkowy podatek, który obniża zdolność przedsiębiorstwa do inwestowania, a przez to

do tworzenia nowych miejsc pracy;

2.    Korupcja może podważać finanse publiczne i przez to szkodzić rozwojowi gospodarki. Głównym niebezpieczeństwem jest wówczas

duży deficyt, który podbija stopy procentowe i zwiększa dług publiczny, a przez to związane z nim ciężary:

3. Korupcja osłabia konkurencję. Przy dużym natężeniu praktyk korupcyjnych o wynikach finansowych firm zaczynają bowiem decydować „dojścia” do władzy publicznej, a nie ich wartość i sprawność na rynku;

4. Duża korupcja odstrasza kolejnych, poważnych, zagranicznych inwestorów.