wykłady z socjologii 13 2014 (53)

Medycyna jako nauka:

*    Pokładamy zaufanie w wiedzy biomedycznej, w zbiorze twierdzeń zawartych w „archiwum” skodyfikowanej wiedzy.

*    Ufamy działaniom uczonych, którzy dokonali jakichś odkryć: działali na serio, byli prawdomówni, uczciwi, samokrytyczni, zdyscyplinowani, przestrzegali standardów.

*    Obdarzamy zaufaniem metodę naukową: pewna procedura, sposób wytwarzania wiedzy, który uważa się za lepszy od innych metod.

*    Biomedycyna to instytucje naukowe - organizacyjny aspekt funkcjonowania: uniwersytety, instytuty badawcze, laboratoria, zespoły ekspertów.

Nauka postakademicka - erozja zaufania

*    Fiskalizacja = konieczność pozyskiwania środków umożliwiających sfinansowanie badań skutkuje uzależnieniem nauki od zewnętrznych agend.

*    Prywatyzacja nauki = coraz więcej wyników badań należy do instytucji, które te badania sponsorują (patenty, innowacje, niekorzystne wyniki badan utajnione).

*    Komercjalizacja nauki = wyniki badań stają się atrakcyjnym rynkowym towarem.

*Biurokratyzacja nauki = badacze poświęcają mnóstwo czasu na pisanie projektów, planowanie wydatków, przygotowywanie raportów.

Kraje wysokiego zaufania: ludzie działają według założenia „inny jest godzien zaufania, dopóki nie okaże się, że jest oszustem

Kraje niskiego zaufania: ludzie działają w oparciu o założenie „każdyjest potencjalnym złodziejem, oszustem, łapówkarzem, agentem, dopóki nam nie udowodni, że jest uczciwy".

Etos nauki

Etos nauki jako oddzielony od sfery uczuciowej zespół wartości i norm, który powinien obowiązywać naukowców (K.Merton).

Norma

*    uniwersalizmu: twierdzenia dotyczące prawdy, niezależnie od ich źródła, muszą podlegać ustalonym wcześniej, bezosobowym kryteriom, zgodnym z obserwacjami i potwierdzona wiedzą,

*    komunizmu: traktować wiedz naukową jako dobro wspólne, do którego wszyscy maja swobodny dostęp, a niejako własność prywatną,

*    bezinteresowności: podporządkowanie zewnętrznych interesów czystej autotelicznej satysfakcji z odkrycia prawdy,

*    zorganizowany sceptycyzm: czasowe zawieszenie sądu i bezstronna analiza ze względu na kryteria empiryczne i logiczne.

Aktywne zaufanie

*    W nowoczesności zaufaniem obdarza się abstrakcyjne systemy i wiedzę ekspercką opartą wyłącznie na założeniu technicznej kompetencji.

*    Intelektualiści nie tylko produkują wiedzę ekspercką, ale wytwarzają zaufanie.

Zaufanie w obliczu alternatyw - w późnej nowoczesności

*    Instytucjonalna refleksyjność wiąże się z nieustannym przesączaniem się produkowanych przez ekspertów teorii, pojęć i wniosków na poziom zwykłych obywateli.

*    Wiedza ekspercka zostaje przez nich zakwestionowana, a zaufanie staje się aktywne; zaufanie zaczyna nierozerwalnie łączyć się z prywatną sferą interesów, użyteczności i uczuć.