Zasady Wykładni Prawa L Morawski6

■ Zasady wykładni prawa «**

Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska. Problem polegał jednak na tym, że w załączniku do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 września 1980 r. w sprawie opłat za gospodarcze korzystanie ze środowiska (Dz.U. Nr 24, poz. 93) użyto pojęcia (sic) „pył zawieszony ogółem”. NSA powołując się na wymogi ochrony środowiska uznał, że Huta powinna płacić za wszystkie pyły, a nie tylko za pyły zawieszone, ponieważ wszystkie pyły są substancjami szkodliwymi dla środowiska.

Nasze sądy w wielu swoich orzeczeniach w dobitny, niekiedy nawet może w nazbyt dobitny sposób podkreślają pomocniczy charakter wykładni funkcjonalnej^{1 2 3 4}. Ich ostrożność jest jednak całkowicie zrozumiała w kontekście doświadczeń historycznych byłych państw komunistycznych, w których wykładnia funkcjonalna pełniła częstokroć rolę parawanu ukrywającego nieraz drastyczne praktyki łamania prawa. Niezależnie od tego, jak oceniamy używanie, a raczej nadużywanie wykładni funkcjonalnej, trzeba jednak powiedzieć, iż wraz z przyspieszeniem tempa rozwoju społecznego i gospodarczego, towarzyszącym tym procesom przemianom przekonań światopoglądowych i moralnych, a także wzrostem roli prawa w realizacji różnych programów społecznych (interwencjonizm, idea państwa opiekuńczego) znaczenie wykładni funkcjonalnej stale rośnie². Budzi to szereg obaw, ponieważ powołanie się na cele, racje polityczne, normy moralne może w istotny sposób modyfikować sens, który wynikałby z zastosowania reguł wykładni językowej. Trafnie więc dowodzi NSA, że skutkiem nadużywania tej metody wykładni „może być wypaczenie rzeczywistych intencji prawodawcy, dowolność w stosowaniu prawa i związana z nią utrata poczucia pewności prawnej” (uchwała NSA z 29 maja 2000 r., FPS 2/00, ONSA 2001/1/2). Z drugiej strony ze względu na znaczną rolę we współczesnych tekstach prawnych różnego typu pojęć niedookreślonych, terminów wartościujących, czy klauzul generalnych, reguły wykładni funkcjonalnej pełnią niezmiernie doniosłą funkcję, ponieważ właśnie w takich

1

Uchwala TK z 25.01.1995, W 14/94, OTK 1995/1/19; uchwała TK z 25.01.1995, W 14/94, OTK 1995/1/19; uchwala SN z 7.05.1992, II U7.P 1/92, OSNC 1992/10/173, uchwala SN z 11.06.1991 (I PZP 20/91, OSNC 1992/2/29; uchwala SN z 16. 03 2000,

2

I KZP 53/99, OSNKW 2000/3-4/21; wyrok SN z 18.11.1993, III ARN 56/93, OSNIC 1994/

3

116; postanowienie SN z 22.06.1999, I KZP 19/99, OSNKW 1999/7-8/42; uchwala NSA z 2.07.2001, PPS 3/01, Pr. Cosp. 2001/10/29.

4

H.-J. Koch, H. Riissmann, Juństische Begriindungsłehre. Eitie Einfuhrung in Grundpro-bleme der Rechtswissemchaft, Miindhen 1982, s. 171.