Untitled Scanned 33 (10)

VIII. RUCHY OBIEKTU

SZTUKA RUCHU

Film jest sztuką ruchu. „Tylko aspekty ruchowe świata, rzeczy i dusz mogą osiągnąć wzmocnienie swych walorów moralnych na drodze reprodukcji kinematograficznej” —• powiada reżyser i teoretyk Jean Epstein w swym „Kinematografie widzianym z Etny” *). Niemal wszystkie sztuki dążą na swój sposób do wyrażania ruchu. Ale jedna tylko choreografia może konkurować z filmem, jeśli chodzi o potęgowanie i kspresji przez stosowanie bezpośrednio różnorodnych form ruchu, wywoływanie wzruszeń przez sam tylko ruch.

Cała koncepcja „X Muzy” Irzykowskiego zbudowana jest z przeświad-(zenia, że ruch nie tylko jest najbardziej charakterystyczną cechą no-woj sztuki, ale że powinien być również jej głównym tematem.

lak malarstwo i architektura są sztukami spokoju, tak owa domniemana «właściwa» sztuka kinematograficzna, której słabym zastępcą jest d • niejsze kino, jest sztuką ruchu. Kino otworzyło przed nami Królestwo I m hu. Czym jest np. pejzaż dla kategorii przestrzeni, tym jest kino •Ha kategorii czasu... Jak w malarstwie historia, która się rozgrywa na "brązie, nie jest rzeczą główną, lecz okazją do ujawnienia się tajemnic i;hla i cienia lub gry barw, tak też i w kinegramach... główną rzeczą ji t wychylająca się spod osłonek ludzkiego zdarzenia tajemnica ruchu” **).

< 'w ywiście kluczowe znaczenie ruchu w sztuce filmowej nie powinno ■I i miąć do absolutyzowania go, ani czynienia zeń alfy i omegi nowej ». tulu. A tak właśnie od połowy lat dwudziestych, od Man Raya, Hansa bu litera i Germaine Dulac postępował pewien odłam awangardy. „Czyste kino (np. Fotogenia mechaniczna Grćmillona, Arabeska Dulac, Emak I • Raya, Balet mechaniczny Legera, 5 minut czystego kina Chomet-

" i .!• ;in Epstein: Le cinematographe vu de l’Etna; Wyd. Les Ecrivains Reunis,

l*i.i vż 11126.

Karol Irzykowski: X Muza. Zagadnienia estetyczne kina. Wyd. II. Filmowa Air- nrjn Wydawnicza, Warszawa 1957; s. 35.

89